غذاهای متنوعی حاوی ترکیبات ال کارنیتین برای گربهها، ساخته شده است. همچنین فرمولهای غذایی متفاوتی برای گاو گوشتی و گوسفند و مرغ وجود دارد که در آن ترکیبات ال کارنیتین اضافه شده است. اما حجم بررسیهایی که بر روی میزان ال کارنیتین مورد نیاز برای سگ انجام گرفته باشد و همچنین فرمولهای غذایی اختصاصی حاوی این ماده بسیار اندک است. در این مطلب سعی شده تا به طور خلاصه برآوردی از نیاز بدن سگهای مختلف به ال کارنیتین و همچنین نتایج به کار بردن این ماده در غذای آنها بررسی گردد.
از لحاظ منشا پیدایش سگها قرابت نزدیکی با گرگها دارند. این حیوانات به طور طبیعی گوشتخوار میباشند و تغذیه اصلی آنها بر مبنای شکار بوده است. از سوی دیگر گرگها زندهخوار هستند و احتیاجات غذایی خود را در سایه خام خواری تامین میکنند. از زمانی که سگها اهلی شدند غذای آنها نیز بر مبنای آن چیزی قرار گرفت که صاحبان آنها در اختیارشان قرار میدادند.
از آنجا که گوشت مصرفی انسانها از حیوانات اهلی به دست میآید پس بالطبع غذایی هم که در اختیار سگها قرار میدهند، از این حیوانات تامین میشود. از سوی دیگر با اینکه عضلات این حیوانات میزان قابل توجهی ال کارنیتین دارد، ولی این مقدار در واحد نسبت به حجم ال کارنیتینی که در عضلات وحشی موجود میباشد به مراتب کمتر است چراکه حیوانات اخیر به مقتضای زندگی در جنگل و یا حیات وحش از عضلاتی کاملتر و متراکم تر برخوردار هستند و ال کارنیتین بیشتری در این عضلات یافت میشود.
بنابراین سگها به مرور زمان بدن خود را به سطح جدید در بافت ال کارنیتین عادت دادهاند. از طرف دیگر میزان سنتز ال کارنیتین در بدن سگها بسیار پایین میباشد. بر خلاف سایر پستانداران سگها تنها قادر ساخت ال کارنیتین در کبد خود میباشند. کلیههای این حیوانات بر خلاف گربهها توان سنتز و همچنین باز جذب ال کارنیتین ادرار را ندارند.
در توله سگها نیز بر خلاف پستانداران جوان دیگر که قابلیت بالایی برای سنتز آندروژن ال کارنیتین دارند حجم سنتز کارنیتین به مراتب پایینتر میباشد و این حیوانات حجم کثیری از نیاز خود را از راه شیر مادر تامین مینمایند. در این دوره مادران شیرده میزان قابل توجهی از ال کارنیتین موجود در بدن خود را از دست میدهند که آنها به تنهایی قادر به جبران آن نیست.
بر طبق بررسیهای صورت گرفته، یک جیره غذایی خوب و بالانس شده برای سگهای خانگی عادی نظیر سگهای نژاد تریر، پیکینز و پودل میبایست در حدود ۲۰۰۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم ال کارنیتین داشته باشد.
براساس مطالعاتی که در سگهای مسابقه نظیر سگهای نژاد داشهوند و افغان صورت گرفته است مشخص گردیده که چون در این گروه از حیوانات سطح اکسیداسیون و احیای بدن بالاتر میباشد و همچنین تولید ترکیبات اسید لاکتیک در عضلات آنها به علت فعالیت بیش از حد معمول بیشتر است به همین خاطر نیاز به نقل وانتقال بالاتری جهت این ترکیبات دارند و از سوی دیگر برای خارج ساختن برخی ترکیبات سمی ناشی از فعالیتهای چرخه تری-کربوکسیلیک اسید در میتوکندریها نظیر استیلها و سوپر اکسیدها نیاز به ال کارنیتین بالاتری احساس میشود.
بنابراین طبق بررسیهای صورت گرفته میزان ال کارنیتین مورد نیاز برای سگهای مسابقه میبایست در حدود ۵۰۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از جیره در نظر گرفته شود. در سگهای نژاد گری هوند و هاسکی توصیه براین است که حتی از حجم بالاتری از این ماده استفاده گردد.
در سگهای نگهبان نظیر سگهای نژاد ژرمن، تریرهای بزرگ، سگهای گریت دین و سگهای دوبرمن نیز به خاطر حجم بالای فعالیتی که از آنها انتظار میرود و همچنین به خاطر جثه آنها که اکثرا از سگهای بزرگ جثه به حساب میآیند سطح احتیاج به ال کارنیتین هم بالاتر میباشد از این رو میزان ال کارنیتین مورد نیاز در جیره بسته به حجم فعالیتشان در شبانه روز بین ۳۵۰ تا ۵۰۰ میلی گرم در هرکیلو غذا میباشد. به طور کلی نیاز سگها به ال کارنیتین بسته به سن نژاد و جثه بین ۱۵۰ تا ۶۰۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم غذا متفاوت است.
تاثیرات افزودن ال کارنیتین به جیرهی غذایی سگها
اضافه نمودن ال کارنیتین به غذای سگها از جنبههای متفاوت میتواند باعث تضمین سلامتی این حیوانات گردد. برخی از این جنبهها عبارتند از:
- ال کارنیتین در سگها در دورهی جنینی باعث تکامل وبلوغ ریهها می شود و همچنین در دورهی نوزادی میتواند بر روی تکامل ارگانهای حیاتی بدن موثر باشد.
- چنانچه ال کارنیتین به غذای سگهای ماده اضافه شود میتواند میزان سطح کارنیتین موجود در شیر را به نحو قابل توجهی افزایش داده و کمبود مادری این ماده را جبران کند.
- ال کارنیتین باعث میشود تا از تجمع چربیها در بافتهای بدن کاسته شده و فرم اندامهای حیوان زیباتر شود.
- ال کارنیتین در سگهایی که به بیماری دیابت حساس میباشند نظیر سگهای پیکینیز باعث میشود سطح تجمع آدنوزین تری فسفات در سلولها کاهش یافته و سلولها نسبت به ورود گلوکز تمایل نشان دهند.
- ال کارنیتین تبدیل اسیدهای چرب به انرژی را تسهیل بخشیده و در زمانیکه حیوان نیاز به انرژی بالاتری دارد آن را تامین مینماید.
- ال کارنیتین میزان تجمع اسید لاکیتیک در عضلات حیوان را به نحوقابل قبولی پایین آورده و آنها را برای فعالیت دراز مدت آماده تر میسازد.
- براساس تحقیقاتی که صورت گرفته است ال کارنیتین در ایجاد شادابی و تحرک بیشتر در حیوانات خانگی موثر است.
- در سگهایی که در سنین بالا، صاحبشان عوض شده و وارد محیط جدید میشوند ال کارنیتین در کاهش رفتارهای ناهنجار اولیه آنها موثر بوده و باعث میشود تا حیوان راحت تر با محیط جدید خو بگیرد.
- در توله سگهایی که در سن پایین از مادرشان جدا شده باشند مصرف ال کارنیتین نه تنها همراه با شیری که به حیوان داده میشود مفید است، بلکه لازم وضروری است.
- در سگهای نر مصرف ال کارنیتین در فصل تولید مثل بر روی تولید اسپرم در بیضهها موثر بوده و حجم اسپرمهای قابل باروری را افزایش میدهد.
همانطور که گفته شد ال کارنیتین در سگها میتواند بسیاری از مشکلات فیزیولوژیکی بدن را برطرف کرده و بهره وری مواد غذایی را به نحو چشمگیری افزایش دهد از این رو مصرف آن در جیرههای غذایی کلیه سگهای نژادهای مختلف توصیه میگردد.
نویسنده: دکتر امیرحسین شهروی