طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت (WHO) بیماریهای مشترک انسان و حیوانات (قابل انتقال بین حیوانات و انسان) یا زئونوزها، عبارتند از هر نوع بیماری و یا عفونتی که به طور طبیعی قابل انتقال از حیوان مهرهدار به انسان باشد. عوامل بیماریزای زئونوتیک، باعث ایجاد عفونتهای مختلف در حیوانات شده و قابل انتقال به انسان نیز میباشند.
از این رو به منظور شناخت اپیدمیولوژی و کنترل بیماریهای انسان، شناسایی مخازن فرا انسانی این عوامل ضروری است. معمولا بیماریهای زئونوتیک در کانونهای طبیعی وقوع مییابند. با وجود این، تغییرات بوم شناختی (اکولوژیک) و شرایط اقلیمی قادر به گسترش جغرافیایی آنها خواهند بود.
زئونوزها یا بیماریهای قابل انتقال از حیوان به انسان از هر دو جنبه اقتصادی و بهداشت عمومی از اهمیت ویژهای برخوردارند. در بسیاری از کشورهای جهان تلفات و خسارات سنگینی ناشی از این بیماریها ایجاد میشود. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت بیش از یک سوم مرگ و میر انسانی در کشورهای آمریکای لاتین و آمریکای جنوبی در نتیجه این گروه از بیماریها اتقاق میافتد.
طی ۳۰ سال اخیر بسیاری از بیماریهای عفونی جدید شایع شده است که بخش وسیعی از آنها زئونوز میباشند. تعدادی از این بیماریها برای اولین بار ظاهر شده، در حالی که بسیاری از آنها پس از دورههای خاموشی بار دیگر تظاهر یافتهاند. بیماریهای مشترک انواع مختلفی دارند که در این مجله به برخی از آنها پرداخته شده است. از مهمترین و معروفترین بیماریهای مشترک میتوان به توکسوپلاسموز، کیست هیداتیک، سیاه زخم، سالمونلوز (مسمومیتهای غذایی)، سل (توبرکلوز)، کزاز و بروسلوز اشاره نمود.
با توجه به نقش مهم حیوانات خانگی از جنبههای مختلف در سلامت انسان و گسترش نگهداری از حیوانات خانگی بومی و غیر بومی، پرندگان دست آموز و ماهیان زینتی به عنوان همنشین عاطفی در میان افراد جامعه ما، آگاهی بیشتر در مورد بیماریهای مشترک قابل انتقال و خطرات احتمالی و راهکارهای جلوگیری از این خطرات و رعایت حقوق شهروندی کاملا ضروری میباشد.
بدیهی است آگاهی از این بیماریها و رعایت نکات بهداشتی هم به سلامت حیوان کمک میکند و هم باعث کاهش نگرانی و خطر برای صاحب آن میشود.
نویسنده: دکتر امید زهتابور