همنوا با هر فعالیت و مراودهای دیگر، با گسترش فعالیتهای مرتبط با حیوانات خانگی در ایران، به تدریج صنعت و تجارتی در حاشیهای آن شکل گرفت. بازاری که امروز اگر چه، نسبت به فعالیتهای اقتصادی دیگر، چندان فربه نیست اما بسیار بیش از دیگر حوزهها در جادهای سودآور با چشم اندازی قابل قبول در حرکت است.
توسعه و رشد در هر جامعهای اما، ملزومات، انتظارات و قواعدی هم میطلبد که البته ممکن است در برخی زوایا منطق بر همان فعالیت در مکان و جامعهای دیگر نباشد. در ایران، به دلیل برخی سوء برداشتها گاهی محدودیتهایی نیز برای دست اندرکاران حیوانات خانگی وجود داشته، که دوستداران و فعالان این حوزه نیز در شکلگیری آن بی تأثیر نبودهاند. امروزه اما میتوان اقرار کرد که تعادلی نانوشته بین طرفین ماجرا شکل گرفته است که حفظ آن شایسته توجه است. به اعتقاد نگارنده تعمق در مسوولیتها و نیز وظایف فعالان و دوستدارن حیوانات خانگی در این مرحله اهمیت زیادی دارد که در ادامه به مواردی اشاره میشود.
حقوق فعالان و دوستداران حیوانات خانگی
همانگونه که اشاره شد همزیستی و تعامل حیوانات و انسان نه تنها در عرف اکثر جوامع پذیرفته شده است بلکه در بررسیها و تحقیقات متعدد علمی نیز حفظ و نگهداری حیوانات خانگی با رعایت ضوابط آن توصیه میشود. علاوه براینکه داشتن حیوانات خانگی جزو حقوق فردی محسوب میشود و ناقص هیچ یک از اصول مصرح قانونی نیست، به همین ترتیب فعالیتهای اقتصادی در این حوزه نیز همچون تولید و واردات مواد غذایی و ملزومات و تجهیزات و دارو و مکمل نیز خدشه پذیر نیست و لااقل بر اساس قوانین فعلی نمیتوان چنین فعالیتهایی را به چالش کشید.
نکته دیگری نیز در این جا اهمیت دارد چرا که با توجه به تغییر تدریجی الگوی زندگی خانوادهها کاهش تعداد اعضای خانواده و افزایش افراد سالخورده، حضور حیوانات خانگی در خانوادهها هر روز اهمیت بیشتری مییابد. شیوههای درمانی همچون درمان توسط حیوانات همدم، افزایش مسوولیتپذیری در اعضای خانواده، افزایش احساس دگر دوستی و کمک به کاهش استرس، فشار خون و افسردگی از جمله مواردی است که مستقیماً مدیون توسعه فرهنگ حیوان دوستی است.
مسوولیتهای مدنی و اخلاقی صاحبان حیوانات خانگی
از دیگر سو، مسئلهای قابل توجه وجود دارد، اینکه برخی از دوستداران و فعالان حوزه حیوانات خانگی به دلیل علاقه زیاد به حیواناتشان، ویژگی های اخلاقی و قانونی جامعه را نادیده میگیرند. باید به خاطر داشته باشیم شاخصهای اخلاقی، عرفی و حتی قوانین در جوامع مختلف تفاوت دارند بنابراین مقایسه و انتقال یک رفتار به محیطی دیگر نه قابل قبول است و نه قابل دفاع.
احترام به سلیقه عمومی جامعه و عرف و عادات افراد درک درست ما از محیط زندگیمان را نشان میدهد. نگهداری حیوانات خانگی در خانهای که امکانات آن فراهم نیست و فضای کافی وجود ندارد و مزاحمتهای شبانهروزی حیوانات برای سایرین، در واقع ورود بدون دعوت به حریم دیگران است. نکته مهمتر گاهی عدم رعایت بهداشت و سلامت عمومی در حین نگهداری حیوانات خانگی است.
بیماریهای مشترک زیادی از جمله لیشمانیوز، ابتلا به توکسوپلاسموز، بیماری CSD، عفونتهای سالمونلایی و … وجود دارد که در صورت عدم مراقبت و بیتوجهی به توصیههای پزشکی و دامپزشکی میتواند سلامت افراد را به چالش بکشند. گاهی برخی افراد به دلیل آلرژیهای خاص نمیتوانند در مجاورت حیوانات خانگی قرار بگیرند در نتیجه بیتوجهی به حساسیتها و واکنشهای اینگونه افراد اصرار بر رفتاری اشتباه خواهد بود.
نویسنده: دکتر احمد قاسم