پرندگان خانگی نیاز به فضای بزرگ دارند. اگر قفسی شده اند و از بیرون آمدن می ترسند باید به دادشان برسید. بعضی پرندگان نه تنها علاقه ای به بیرون آمدن از قفس ندارند، بلکه در محیطی جز قفس به شدت وحشت زده و پرخاشگر می شوند. به این پرندگان پرندگان قفسی گفته می شود که اغلب در اثر ماندن زیاد در فضای محدود قفس، به آن دچار و فوبیای اکتسابی فضای باز گرفته اند؛ طوری که حتی شلوغی هم وحشت زده شان می کند.
پرنده ها به دلیل غریبگی ای که با افراد و خانه دارند، هیچ جایی غیر از قفس را برای خودشان امن نمی دانند. اینها به دنیای بیرون اعتماد ندارند چون برایشان ناشناخته و هولناک است.
علت قفس شدن پرندگان خانگی چیست؟
قفسی شدن پرنده ها را به تربیت نادرست و فراموش شدگیشان نسبت می دهند. این پرنده ها درست اجتماعی نشده اند. به این شکل که هیجان خرید و حضور پرنده به سرعت برای صاحبش افت کرده و احتمالا به جز همان روزهای اول ورود، برای او وقت و انرژی نگذاشته است. صاحب و نگهدارنده این پرنده ها، قفس او را مانند یک کالای تزئینی در گوشه ای از خانه قرار داده و کاری جز گذاشتن دان و آب با او نداشته است.
در نتیجه این پرنده ها، در طول مدت همزیستی شان با انسان و خانه، تنها محیط قفس را دیده و هیچ معاشرتی با انسان نداشته اند. طبیعی است که به مرور فقط به قفسشان عادت کرده اند و به دلیل غریبگی ای که با افراد و خانه دارند، هیچ جایی غیر از قفس را برای خودشان امن نمی دانند. اینها به دنیای بیرون اعتماد ندارند چون برایشان ناشناخته و هولناک است. به خصوص اگر شلوغ هم باشد.
این در حالی است که برای حفظ سلامت جسمی و روانی پرنده خانگی نیاز دارد در فضایی بزرگ تر از قفس، یعنی خانه، اجازه پرواز داشته باشد و ضمنا از آنجایی که از معاشرین اصلی اش دور شده، جایگزینی برای معاشرت برایش فراهم شود. این نیاز به معاشرت، با اسباب بازی های فراوان و آب و غذا مرتفع نخواهد شد.
حالا فکر کنید پرنده ای که به این دلایل یا هر دلیل دیگری، قفسی شده، به خانه جدید منتقل و دارای صاحب یا صاحبان تازه شود. صاحب جدید، از همه جا بی خبر و با همان ذوق و شوقی که اغلب افراد موقع آوردن یک حیوان خانگی به خانه دارند، می خواهد پرنده را دستی کرده و از قفس بیرون بیاورد.
از آن طرف پرنده ای که فوبیای محیط باز و انسان دارد، علاوه بر استرس تغییر وضعیت و حضور افراد جدید در نزدیکی اش، یکهو با تمام آنچه از آن می هراسد، مواجه می شود. نتیجه چیزی نیست جز اینکه ترس و فوبیای پرنده بیشتر شده و نیاز و اعتمادش به قفس بیشتر. اما جای نگرانی نیست. اگر صبور باشید و روش درست را پیش بگیرید، می توانید ترس پرنده را از او بگیرید و رابطه دوستانه خوبی برقرار کنید. راه هایی که زیاد هم سخت نیست.
خرید قفس بزرگ
فضای محدودش را بزرگ تر کنید و یک قفس بزرگ بگیرید. بزرگترین قفسی که برای او در بازار موجود است. دقت کنید که این قفس در بزرگی هم داشته باشد که پرنده به سادگی بتواند از آن خارج یا به آن وارد شود. اگر این امکان برایتان وجود دارد، به جای اینکه حیوان را به زور از قفس قبلی اش خارج کرده و به قفس جدید منتقل کنید، درب دو قفس را طوری کنار هم قرار دهید که به هم بچسبند و پرنده خودش نقل مکان کند.
حواستان باشد که قفس، چه کوچک و چه بزرگ، باید در گوشه ای از خانه قرار بگیرد. کنج خانه بهترین مکان برای قرار دادن خانه پرنده است؛ به طوری که دو سمت قفس، دیوار باشد. پرنده ها عادت دارند برای گریز از موقعیت خطرناک، به گوشه ها پناه ببرند و اگر قفس وسط هال باشد، این امکان برایشان وجود نخواهد داشت.
این احساس عدم امنیت مدام ناشی از قرار داشتن قفس در میانه هال، به بالاتر رفتن استرس پرنده کمک می کند و باعث ابتلای او به بیماری هایی از جمله پرکنی می شود. حالا که قفس را در جایی کنج قرار داده اید، بگذارید او به مرور با فضای جدید که خیلی بزرگ تر از فضای قبلی است آشنا شود. به این ترتیب اگرچه فضای زندگی او بازتر شده، اما امنیتش همانی است که بود. و این یعنی یک پله ترس او را از فضای بزرگ کم کرده ایم.
از پرنده ای دیگر کمک بگیرید
در صورت امکان، پرنده ای دیگر را که دستی است و ترس از فضای آزاد خانه و انسانها ندارد، در خانه رها کنید. بگذارید تا پرنده قفسی او را ببیند که آزادانه در خانه می گردد و با شما بازی می کند. پرنده قفسی شما با دیدن او که شاد و سر حال و بدون ترس، در خارج از قفس است، ترس اش کمتر خواهد شد و وقتی امنیت او را تضمین شده ببیند، می تواند به خروج خودش از قفس، بی اینکه خطری او را تهدید کند فکر کند.
نشیمنگاه نزدیک قفس بگذارید
لازم است نشیمنگاهی نزدیک قفس برای او تعبیه کنید تا آن را ببیند و در ذهنش ثبت کند که می تواند با خروج از قفس، خودش را به سرعت روی آن برساند. نزدیک بودن این نشیمنگاه به او این اطمینان را میدهد که اگر با تهدیدی مواجه شد، می تواند به سرعت خودش را به منطقه امنش برساند. وجود نشیمنگاه برای پرنده تحت هر شرایطی اهمیت زیادی دارد. او باید بداند تکلیفش بعد از پرواز چیست.
باید بداند کجا قرار است فرود بیاید. در غیر این صورت وحشت زده شده و خودش را به درودیوار می کوبد و به خودش و بالهایش آسیب می رساند. حالا که از وجود نشیمنگاه مطلع هستید، به مرور از قفس خارجش کنید. البته این اتفاق خیلی زود نمی افتد و ممکن است روزها یا ساعتها طول بکشد، اما بالاخره نتیجه خواهد داد.
در قفس پرنده را باز بگذارید
ابتدا محیط را امن کنید. هر آنچه ممکن است پرنده با آن به خودش آسیب برساند جمع کنید و در و پنجره ها را ببندید. حالا در قفس را باز کرده و خودتان از آن فاصله بگیرید. اگر به او فرصت بدهید و سراغش نروید، کم کم کنجکاوی اش نسبت به بیرون تحریک شده و به در نزدیک می شود.
ممکن است روزها طول بکشد و او فقط تا لبه آن بیاید. اما همین هم خوب است. حالا اسباب بازی ها یا تشویقی هایی در نزدیکی قفس یا روی آن بگذارید. مدتی که بگذرد، او از قفس بیرون می آید تا آنها را بردارد. در دفعات اول، احتمالا او این قدر بیرون می آید که تشویقی یا اسباب بازی محبوب را بردارد و سریع داخل قفس برگردد. حتی اگر این طور باشد هم باز یک قدم پیشرفت کرده اید. چون به هر حال او راضی شده تا از قفس یعنی پناهگاه امنش خارج شود. حتی اگر چند ثانیه بوده باشد.
تعبیه نشیمنگاه جدید برای پرنده تان
حالا که پرنده این قدر به خودش جرات داده تا از قفس بیرون بیاید و روی نشیمنگاه نزدیک قفس بنشیند، نشیمنگاهی دیگر، دورتر و در کنجی از خانه و در ارتفاع قرار دهید تا کم کم آن را پیدا و مسیر امن جدیدی برای خودش طراحی کند. البته اگر توقع دارید و می خواهید پرنده قفس را با دل خوش ترک کند و از شما و خانه نترسد، باید بگذارید پرهایش بزرگ شود و آنها را نزنید.
برای کوتاه کردن پرها باید او را بگیرید که خود این کار ترس اش را از شما زیادتر می کند. علاوه بر این، او توان پرواز درست را از دست میدهد. این برای پرنده ای که فوبیا دارد اصلا خوب نیست. مهم است که وقتی پرنده در نهایت، حاضر به خروج از قفس شد، عامل یا عواملی ترس را دوباره به او برنگرداند.
پرنده قفسی اگر توان پرواز درست نداشته باشد و نتواند خودش را به نشیمنگاه امن در ارتفاعی که برایش تعبیه کرده اید برساند، دوباره وحشت می کند، احتمالا عقلش را از دست میدهد و از شدت ترس خودش را به در و دیوار خواهد کوبید و نتیجه را هم که می توانید حدس بزنید. این تجربه تلخ او را دوباره به قفس اش برمی گرداند. کوتاه نکردن پرها از چنین اتفاقی جلوگیری می کند و ضمنا پرنده با پرواز مطمئن در گوشه و کنار خانه، با همه جا آشنا شده و زودتر در آن احساس امنیت خواهد کرد.
پرنده قفسی اگر توان پرواز درست نداشته باشد و نتواند خودش را به نشیمنگاه امن در ارتفاعی که برایش تعبیه کرده اید برساند، دوباره وحشت می کند، احتمالا عقلش را از دست می دهد و از شدت ترس خودش را به در و دیوار خواهد کوبید و نتیجه را هم که می توانید حدس بزنید.
با پرنده خود ارتباط بگیرید
در حالی که در قفس را باز گذاشته اید، کنار آن بنشینید و به آرامی حرف بزنید. مراقب تن صداتان باشید که بلند نشود و او را نترساند. به دفعات این کار را تکرار کنید تا او آرام آرام به صدا و حضورتان عادت کند. بعد که تا حدی به شما عادت کرد، به او تشویقی بدهید.
البته برای دادن تشویقی، دستتان را داخل قفس نبرید. در حالی که او هنوز به شما اعتماد ندارد، اگر دست را وارد کنید، برای دفاع از حریم شخصی اش حمله کرده و این رابطه تان را از آن چیزی که هست بدتر می کند. ضمنا صورتتان را تحت هر شرایطی، از قفس دور نگه دارید. پرنده موقع حمله کردن ابتدا چشمها را هدف می گیرد و ممکن است در یک حرکت س ریع، بهتان آسیب برساند.
با رعایت این نکات، تشویقی را جلوی میله ها ببرید و صبر کنید تا او وسوسه شود. ممکن است اولین بار ترس به وسوسه اش غلبه کند. اما تکرار این کار، بالاخره جواب خواهد داد. زمانی که بالاخره تشویقی را از شما گرفت یعنی ارتباطی بین تان شکل گرفته که به مرور و با صبوری و مراقبت بیشتر هم خواهد شد.
قرار دادن آب و غذا بیرون از قفس
یادتان نرود که خارج از قفس، یعنی در محیط خانه هم برای او ظرف آب و غذا بگذارید. این طوری مجبور نیست برای خوردن، دوباره به داخل قفس برگردد و وابستگی اش به آن با گذشت زمان کمتر می شود. وجود این ظروف، حتی زمانی که پرنده به شما و خانه عادت کرده، باز هم ضروری است. آنها را در جایی بگذارید که مجبور نباشید برای پر کردنشان به او نزدیک شوید. حتی ظروف داخل قفس را هم طوری بگذارید که لازم نباشد دستتان را داخل کنید. با این کار، احتمال اینکه بترسد وجود دارد.
شرایط مناسب برای پرنده
اگر پرنده، بزرگ و از خانواده طوطی هاست، مسیر ورودش به خانه را آماده کنید. بهتر است شرایط به گونه ای باشد که او بتواند با احتیاط و آرام از قفس خارج شود. وجود یک نردبان جلوی در قفس اقدام مناسبی در این راستا محسوب می شود. وجود این نردبان این امکان را فراهم می کند که او قدم به قدم از قفس خارج شده و در صورتی که پشیمان شد، راحت بتواند برگردد.
ممکن است تا این زمان پرنده به حضور شما در کنار قفس عادت کرده باشد. در این صورت کنار قفس بنشینید و تکان نخورید. احتمال اینکه بخواهد اول به سمت ش ما بیاید زیاد است. ممکن است بهتان اعتماد کند و بخواهد روی شانه شما بنشیند. در این صورت از جایتان بلند نشوید و جا خالی ندهید.
این رفتار باعث ترس و ناامیدی او از شما شده و تلاش هاتان تا حدی نقش بر آب می شود. اجازه بدهید بیاید و بنشیند. اما محبت زیادی نکنید. به او دست نزنید و سعی در گرفتنش نداشته باشید. طبیعی است که هنوز این قدرها با شما صمیمی نیست که بخواهد به تان چنین اجازه ای بدهد. پس از اینکه سراغتان آمده پشیمانش نکنید.
درب قفس را ببندید
حواستان باشد که در قفس نباید همیشه باز باشد. پرنده حتی اگر به بیرون عادت کرده، باز باید شب به داخل قفس اش برگردد. آن تو تحت هر شرایطی برای پرنده امن ترین جاست. پرنده ای که بیرون از فضای قفس مانده، در تاریکی شب ممکن است به جایی برخورد کند، در پرواز به درودیوار بخورد، یا لانه اش را پیدا نکرده، احساس ناراحتی و ناامنی کند.
بنابراین مطمئن شوید که پرنده در قفس است و در قفس هم بسته است. اگر پرنده قفسی شما بیرون مانده، با تشویقی هم که شده او را به داخل برگردانید. اما برای این کار از زور استفاده نکنید. بگذارید فضای اعتماد بینتان باقی بماند!