پرندگان به شدت با طبیعت مانوس هستند و کامیابی آنها در نحوه تربیت و قرار گرفتن در گروه و تعاملهای پیاپی هست. بسیاری از گونههای پرندگان، حیوانات خانگی بامزه و سرگرم کنندهای می شوند. اگر شما به نگهداری از یک پرنده فکر میکنید، لازمه آن تهیه لانهای مناسب، رژیم غذایی کامل و چشم برنداشتن از وضعیت بهداشتی آن است. مکملهای غذایی و تعامل با پرنده نیز باعث هوشیاری و سرزندگی پرنده میشود.
فهرست عناوین این مطلب
نکات مهم در مورد قفس پرندگان
قفس بزرگی را برای منزل دادن پرنده انتخاب کنید.
هرچه قفس بزرگتر باشد برای پرنده بهتر است. پس تا جایی که فضای خانهتان اجازه میدهد، قفس را بزرگ انتخاب کنید. اندازه متعارف برای تعیین عرض قفس، حداقل دو برابرفاصله طول دوبال پرنده از هم هست. قابلیت پرواز کردن در قفس در مسافتی کوتاه برای برخی پرندهها ملاک مهمی برای تضمین سلامتی آنها است. برخی دیگر از استانداردهای لازم در این زمینه عبارتند از:
- میلههای عرضی و طولی قفس نباید به اندازهای کوچک باشند که چنگالهای پرنده در آن گیر کند. همین طور نباید خیلی بافاصله باشند تا حدی که پرنده بتواند سرش را ازمیان میله ها بیرون آورده ویا با فشرده کردن خود از میان میلهها فرارکند.
- هرچند که قفس بزرگتر برای پرنده بهتر است اما نظافت قفس مشکلتر و قفس هزینه بردارتر میشود. اما اگر شما غالبا در خانه نبوده و یا وقتی برای بیرون اوردن پرنده برای تمرین دادن ندارید، فضای قفس بسیار مهم قلمداد میشود. قفس کوچک میتواند منجر به مشکلات رفتاری در پرندهتان شود.
برای پرنده خود قفس مستطیل شکل انتخاب کنید.
قفس گرد برای پرنده مناسب نیست. علاوه بر اینکه فضای کمتری در اختیار پرنده قرار میدهد، گوشهای در آن وجود ندارد تا پرنده احساس امنیت کند. همچنین باعث چرخیدن پرنده به دور خود شده و مشکلات رفتاری پرنده را تشدید میبخشد.
اگر قفس برای بیش از دوپرنده است، مطمئن شوید که فضا، بزرگتر از میزان متناسب باشد.
هیچگاه بیش از یک پرنده را در یک قفس کوچک نگه ندارید. پرندگان به فضایی نیاز دارند تا در آن کاوش کنند، پرواز کنند و از سایر پرندگان جدا شوند؛ پس هرچه تعداد پرنده در قفس بیشتر باشد، فضای قفس نیز باید بزرگتر شود. قفسهای آلونک مانند پرندگان برای نگهداری تعداد زیاد آنها مناسب میباشد.
- اگر گونههای مختلفی از پرنده را میخواهید کنار هم قرار دهید، قبل از آن از راحت بودن آنها درکنار هم مطمئن شوید.
مطمئن شوید که محل قرارگیری قفس در مکانی گرم و راحت باشد.
قفس باید داخل خانه و در اتاقی باشد که رفت و آمد در آن مکرر باشد. پرندگان موجوداتی اجتماعی هستند و قرار گرفتن در اتاقی ایزوله، آنهارا ناراحت میکند. به یاد داشته باشید که اگر نیاز مکرر به نظافت قفس دارید، آن را در مکانی با قابلیت دسترسی آسان آویزان کنید.
- قفسهای آویزان را میتوانید به بیرون از خانه، داخل ایوان یا فضایی مشابه منتقل کنید تا پرنده از هوای تازه روز استفاده کند. همیشه به یاد داشته باشید تا قبل از نسیم غروب یا رسیدن هوای سرد شب آنها را به داخل برگردانید (البته توجه داشته باشید که ارتباط پرنده با پرندههای آزاد میتوند باعث انتقال بیماریهای آنها به پرنده شما شود).
- محل قرارگیری قفس میتواند تحت تاثیر شخصیت پرنده قرار گیرد. درحالی که یک پرنده اجتماعی علاقه زیاد به قرار گرفتن در کانون توجه و رفت و آمد انسانها دارد، ممکن است پرندهای دستپاچه و نگران، در مکانی ساکت و به دور از سروصداها احساس خوشحالی کند (هرچند علاقمند به تعامل با اعضای خانواده میباشد).
- از قرار دادن قفس در جلوی پنجره به صورت دائمی پرهیز کنید. در اینصورت برخی پرندها به طور دائم به دنبال دشمن میگردد و این امر موجب آشفتگی در پرنده میشود. در صورت اتفاق، قفس را در جلوی دیواری قرار دهید تا بعد از مدتی، ترس از وجود شکارگر در پرنده متوقف شود.
مجله کاغذی قدیمی را در کف قفس قرار دهید.
این کار نظافت را آسانتر میکند. کاغذها را در زیر قفس قرار دهید و کاغذی جدید را برای استفاده روز بعد، جایگزین کاغذ قبل کنید.
- مقداری کاغذ دستنویس، نامههای بی استفاده یا روزنامههای قدیمی را برای اینکار کنار بگذارید. اینها نیزبه خوبی مورد استفاده قرار میگیرند.
- اگر دنبال روشهای سنتیتر با موادی قابل تعویض هستید میتوانید کف قفس را با چوب چیبس شده، تختهای نازک یا شن بپوشانید.
تغذیه و غذای مناسب پرندگان
در وعدههای غذایی روزانه، از خوراکیهای متنوعی استفاده کنید.
یک رژیم استاندارد برای پرورش پرنده شامل ۷۵% دان پلت و ۲۵% آن مشابه هرم غذایی انسان میباشد. از آنجا که رژیم دقیق مورد نیاز، بستگی به گونه پرنده دارد، در اطلاع یافتن از رژیم پرورشی، نیازبه صحبت با دامپزشک پرندگان ضروری است. اما بعد از مدتی خود شما متوجه الگوهای غذایی مورد پسند پرندهتان میشوید.
- از داشتن رژیم غذایی مناسب برای پرندهتان مطمئن شوید. شما باید غذاهای سالمی را تهیه کنید. درحالی که برخی پرندگان به هر غذایی نوک میزنند، برخی دیگر به رژیم غذایی سخت گیرانهای نیاز دارند. معمولا کیسهها یا کنسروهای غذای پرندگان برچسبی روی خود دارند که گونههای مورد هدف را روی خود نوشته است. اگر شما نمیدانید بهترین غذا کدام است میتوانید از پرورش دهندگان آن پرنده، خود فروشنده یا انجمنهایی که از آن پرنده نگهداری میکنند سوالتان را بپرسید.
- استفاده از دان پلت، دان خرد شده پرندگان یا ناگت مخصوص آنها میتواند به شما این اطمینان را بدهد که پرنده درحال استفاده از غذای مناسبی است. اینها ترکیبی سالم از دانهها، سبزیجات، میوهها و غلات هستند که درنتیجه آن، پرنده از رژیمی بالانس و متوازن تغذیه میکند.
- درتغذیه با دانههای تازه، مغز دانهها را همان روز از پوسته شان جدا کنید تا دانهها تمیز و تازه باشند.
هر روز یا یک روز در میان به پرنده خود میوه و سبزی تازه بدهید.
این عمل به تنوع رژیم غذایی و معتدلتر شدن آن کمک میکند. همچنین مخلوطی از میوهها و غذاهای متنوع برای پرندگان نیز جالب خواهد بود. برای مثال انواع مختلف میوه و سبزی را مثل پرتقال، بلوبری، اسفناج و کرفس را خرد کرده و برای پرنده خود سرو کنید.
- شما میتوانید با دادن آجیل و لوبیا پخته، غذای پرندهتان را خوشمزهتر کنید.
همیشه آب سالم فراهم باشد.
باید ظرف آبی فراهم شود و درون آن هر روز آب با درجه حرارت معمولی پر شود. به پرندهتان در ظرفی بزرگ و کم عمق آب بدهید زیرا نوشیدن از ظرف عمیق میتواند برای آنها مشکل آفرین و باعث خفگی شود. ظرف آب را هر روز تعویض کنید تا از تازه بودن آن مطمئن شوید.
- ظرف آب را در کوشه مخالفی از قفس قرار دهید که ظرف غذا وجود دارد. این عمل آنها را به تحرک وامیدارد.
- دهیدراته شدن در پرندگان و از دست دادن شدید آب در شرایط عدم دسترسی به آن تنها در یک الی دو روز اتفاق میافتد که بسیار خطرناک است.
ظروف غذا را در ترتیبی بهداشتی قرار دهید.
ظرف آب و غذای پرنده نباید در زیر شاخهها و میلههای داخل قفس قرار بگیرد. زیرا دراین حالت اغلب مدفوع پرنده به داخل ظروف غذا افتاده که اصلا بهداشتی نیست. بلعیدن مدفوع توسط پرنده میتواند بسیار بیماریزا باشد.
- در طول نظافت روزانه قفس، از تمیز کردن ظروف آب و غذا نیز مطمئن شوید.
تغذیه پرنده قاعدهمند و در زمانهای مشابه در روز انجام شود.
این عمل میتواند مشابه با زمانهایی باشد که شما غذا میخورید یا در زمانی دلخواه مثلا ۴ بعدازظهر صورت گیرد. بنابراین انتخاب زمان برای این عمل و رعایت کردن آن باعث میشود پرنده بداند که چه زمانی انتظار غذایش را داشته باشد. اگر میخواهید زمان بندی طبیعی تغذیه پرنده را به طور دقیق رعایت کنید، در حدود نیم ساعت بعد از طلوع آفتاب و قبل ازغروب آن، این کار را انجام دهید. در طول روز مقدار کمی میوه یا سبزی را میتوانید داخل قفس قرار دهید.
- پرندگان کوچک با سوخت و ساز بالا به تعداد وعده غذایی بیشتری نیاز دارند.
غذا دادن را برای پرندهتان جذابتر کنید.
شما میتوانید زمان غذا دادن را با تبدیل این زمان به زمانی پر تحرک برای پرندهتان لذت بخشتر کنید. برای مثال در صورت تغذیه قطعهای خوراکی از دستانتان به شیوهای مشخص و با سرعت عمل بالا، پرنده خود را تشویق کنید.
- یا میتوانید پرنده سخنگوی خودرا در صورت آواز خواندن با دادن خوراکی تشویق کنید.
شاخه نشین و اسباب بازی پرنده
ابتدا با چند نوع اسباب بازی متفاوت و جذاب شروع کنید.
مطمئن شوید که آنها برای پرنده ایمن بوده و پنجه یا منقار آنها درون آن گیر نمیکند. آویزان کردن آینه وزنگوله از بهترین اسباب بازیهای پرندگان محسوب میشوند. از نداشتن فضاهای کوچک درون زنگوله مطمئن شوید زیرا ممکن است پای پرنده داخل آن گیرکند.
- مواردی که سلامت پرنده را به خطر میاندازند عبارتند از: طنابهای فرسوده که پنجه پرنده در آن گیر میکند، سیم که باعث محصورشدن یا خراشیده شدن پرنده به آن میشود و زنگولههای کوچکی که ممکن است پای پرنده داخل آن گیر کند.
انواع مختلفی از اسباب بازیها را به پرندهتان بدهید تا سبب تهییج آن شود.
هرازگاهی آنها را عوض کنید. پرندهها از اسباب بازیهای تکراری خسته میشوند. با خرید اسباب بازیهای جدید، تفریحات پرنده غنیتر و احتمال پر ریزی و سایر نشانههای افسردگی در او کاهش مییابد. مخصوصا آنها از اسباب بازیهای جویدنی چون مخروط کاج، طناب یا چوب درخت کاج لذت میبرند.
چوب نشینهای متفاوتی را متناسب با پای پرنده فراهم کنید.
پرندهها اکثر اوقات خود را بر روی شاخه نشینها میگذرانند. پس چند شکل مختلف در ارتفاعهای متفاوت نصب کنید. ترجیحا در دوطرف قفس، تا پرنده پرواز و تمرین بیشتری بکند. برای تنوع بیشتر از شاخههای طبیعی درختان نیز میتوانید استفاده کنید. این عمل باعث ساییده شدن نوک و ناخن های پرنده شده و از کار شما میکاهد.
- قبل از استفاده شاخه سارها آنها کاملا تمیز کنید اما این کار نباید با مواد شوینده صورت گیرد زیرا دارای موادی است که برای پرنده سم شناخته میشود.
غذا و مکملها را در مکانهای متفاوتی دور تا دور قفس قرار دهید.
این کار نیاز پرنده به تحرک برای یافتن غذا را تامین میکند. شما میتوانید غذا را به میلههای قفس گیر داده یا آنرا درون اسباب بازی یا سایر مکملها پنهان کنید و یا آن را از سقف قفس آویزان کنید. همه اینها برای ارضای نیاز غریزی جست و جو بوده و به نوعی تحریکی ذهنی به حساب میآیند.
اجتماعی کردن پرنده
پرنده باید محدوده خانه شما را درک کند.
ابتدا از امن بودن محیط اتاقی که پرنده را برای جست و جو از قفس بیرون میآورید، مطمئن شوید. همچنین از امن بودن لوازمی که در اتاق وجود دارند. شما باید پردهها را بکشید، در صورت وجود ریسمان در داخل اتاق آنها جمع کنید، در سرویس بهداشتی را ببیندید و از خاموش بودن رادیاتور داغ یا شومینه مطمئن شوید. همچنین دودکش شومینه را مسدود کنید زیرا ممکن است پرنده به داخل آن رفته و گیر کند.
- بیشتر پرندهها نیاز به گذراندن زمانی در خارج از قفس را دارند. به گوش بودن نسبت به اعمال پرنده و امن بودن اتاق در این زمان بسیار مهم هست.
اجازه بدهید تا پرندهتان محیط بیرون قفس را جست و جو کند.
این کار به پرنده حس آزادی میدهد و احساس لذت را جایگزین حس سکون داخل قفس میکند. عدم وجود این اعمال ممکن است منجر به گاز گرفتن، جیغ زدن، پرکنی یا ایجاد ترس در پرنده شود. ازین رو این کار امری بسیار مهم در شاداب نگه داشتن و متعادل بودن پرنده محسوب میشود.
- همچنین با توری کشی بالکن خود میتوانید به پرندهتان اجازه دهید تا در هوای آزاد خارج از خانه به پرواز درآید.
به شکل صحیح پرندهتان را نگه داشته و آن را نوازش کنید.
پرندهها مشتاق برقراری ارتباط با انسانها هستند و اگر تمام روز در قفس رها شوند، احساس افسردگی، تنهایی و بیماری میکنند . هرچه بیشتر ارتباط فیزیکی با آنها برقرار کنید، آنها با دیدنتان مشتاقتر شده و با جیک جیک، سوت زدن و با زبان خودشان از شما خوش آمدگویی میکنند.
- اگر بر اساس قاعده آنها را در دستانتان قرار دهید، آسانتر میتوانید آنها را به مطب دامپزشکی ببرید. زیرا آنها به لمس شدن عادت پیدا کردهاند.
از داشتن تمرینات روزانه برای پرندهتان مطمئن شوید.
تمرینات روزانه برای تمای پرندههای اهلی قابل دست گرفتن توصیه میشود. پرندهها عاشق تعامل و بازی همراه با صاحبشان هستند و اگر بتوانید پرنده را صحیح از قفسش رها کنید، این عمل لذت بخشتر هم میشود. خروج از قفس عمل تعیین کننده برای داشتن رابطهای سالم با پرنده هست. محبوس شدن در قفس برای پرندهای که توانایی پرواز مسافتهای طولانی در محیط زیست طبیعی را داراست بسیار درد آور است.
- اگر پرندگانی چون فنچ دارید که دردست گرفتن و از قفس بیرون آوردن برای آنها ممکن نیست، مشکلی وجود ندارد. اما اگر در قفسی کوچک بوده و احساس میکنید نیاز به فعالیت بیشتری دارد، به نکات و قواعد پایهای حتما توجه کنید.
به پرندهتان توجه و اهمیت فراوانی بدهید.
توجه متناوب باعث جلوگیری از حس تنهایی و بیحوصلگی در پرنده میشود و شادابی و سلامتی را برای آن به ارمغان میآورد. توجه در سطحی مناسب میتواند خجالتی بودن در برخی از پرندهها که خصیصهای از آن گونه هست را کاهش دهد.
- شما میتوانید با پرندهتان صحبت کنید. این کار در دوسال اولی که پرنده در کنارتان هست بسیار مهم بوده و او با سرعت یادگیری و بسامد گسترده صداهایش شمارا به وجد میآورد.
- باهم به اجرای موسیقی بپردازید. برای مثال پرنده شما آوازی سر دهد به هنگامی که شما در حال پیانو زدن یا سایر آلات موسیقی هستید.
تا قبل از آن که پرنده احساس خطر کند آن را بر روی شانهتان سوار کنید.
صاحبان ابتدایی پرندگان معمولا خواستار پرندههایی کوچک یا متوسط هستند تا بتوانند آنها را بر روی شانههایشان سوارکنند. درحالی که اگر پرندهشان شما را مانند سایر نشیمنگاههایش بداند، ممکن است روی شما مدفوع کند، صورت یا گوش شما را گاز بگیرد و یا سعی در بلعیدن جواهراتتان کند. اگر میخواهید این اتفاق نیافتد، به پرنده آموزش دهید که روی شانه شما رفته و به محض قرار دادن انگشتانتان در کنار شانه، پرنده بر روی دستتان پایین آید.
- تا قبل از رسیدن به سن بلوغ محال است که آنها بتوانند حدود پرخاشگری را درک کنند. ممکن است پرندهای نا بالغ به آرامی بر روی شانه تان بنشیند در حالی که بعد از بلوغ، شما را گاز بگیرد.
- با پرندهتان در حالی که روی شانهتان نشسته است، بیرون نروید. پرنده میتواند پرواز کرده و دیگر بر نگردد.
بهداشت و سلامت پرنده
دامپزشکی را که با پرندگان سرو کار دارد برگزینید.
قبل از به خانه بردن پرنده آن را به صورت صحیح کاملا وارسی کنید. دامپزشک حداقل باید سالی یک بار پرندهتان را مورد معاینه قرار دهد. همه دامپزشکان صلاحیت بررسی پرندگان را ندارند و یا هنوز تخصص لازم را پیدا نکردهاند پس پرنده را نزد دامپزشکی متخصص ببرید.
- اگر پرنده بیمار شد، آن را فورا نزد دامپزشک ببرید. پرندهها به سرعت بیماریشان وخیمتر میشود. هرچه سریعتر به مطب دامپزشک مراجعه کنید بهتر است.
برای تمیز کردن پرنده، ظرف آب بزرگی را در اختیارش قرار دهید.
پرندهها بسیار در آراستن خود استعداد دارند و خود را به طور کامل در تشتی از آب، پاکیزه میکنند. ظرف به اندازهای بزرگ باشد که پرنده بتواند در آن حمام کند. همچنین باعث خنک شدن پرنده در هوای گرم میشود پس به هنگام بالارفتن بیش از حد درجه حرارت محیط، این کار موثر است.
- در هوای گرم، میتوانید آنها را در فضای باز داخل قفس یا خارج از قفس (به شرط بسته نگه داشتن بالها برای جلوگیری از پرواز کردن پرنده) قرار دهید و آب را روی آنها اسپری کنید. پرندهها عاشق این احساس خنکی هستند.
- اگر هوای بیرون سرد باشد، میتوانید نشیمنگاهی که با بادکشهایش به دیوار حمام متصل میشود تهییه کنید تا دوش دیواریتان روی آن بریزد.
پاکیزه کردن قفس را جزو برنامههای روزانهتان قرار دهید.
یک قفس تمیز احتمال ابتلا به بیماریهای باکتریایی، قارچی و ویروسی را کاهش میدهد. تنظیف قفس از فضولات پرنده در سلامتی آنها بسیار موثر است. همچنین پرندهای که در محیط تمیز زندگی میکند بسیار فعالتر و سرحالتر از پرندهای است که در قفسی مملو از چرک و کثیفی بسر میبرد. برای تمیز نگهداشتن قفس:
- لانه پرنده را به طور منظم هرچند وقت یکبار تعویض کنید.
- مدفوع پرنده را از روی نشیمنگاه و اسباب بازیهایش پاک کنید.
- غذاهای خورده نشده در اطراف قفس را جمعآوری کنید.
- اگر پرندهتان دچار ریزش پر شده است (که در طوطیها شایع است) نیاز به جارو زدن روزانه پرهای ریخته شده وجود دارد.
- تنها با مواد پایهای، نظافت را انجام دهید نه با مواد شوینده سمی. پرندگان به راحتی مسموم میشوند، پس از ایمن بودن آنها برای پرندگان قبل از مصرف مطمئن شوید.
تنها زمانی که ضروری است، بالهای پرنده را ببندید.
در برخی پرندگان از جمله طوطیسانان، جلوگیری از پروازهای خطرناکی که منجر به برخورد با اشیا میشود، ضروری است. در رابطه با این نیاز پرنده با دامپزشکی مجرب صحبت کنید. در بسیاری از موارد نیاز به بستن بال پرنده نیست.
- پر زنی با هدف محدود کردن پرواز انجام میشود نه به منظور جلوگیری از آن و تنها پرهای پروازی نخستین در پر زنی مورد توجه قرار میگیرد، بنابراین مجری کاردان مورد نیاز است.
- ناخنهای پرنده نیز مخصوصا در بالغین، ممکن است به چیده شدن نیاز داشته باشد. این کار به ندرت در پرندگان کوچک یا نابالغ صورت میگیرد. وجود ناخن برای راحت نشستن بر شاخسارها مورد نیاز بوده اما برای مثال در طوطیهای بالغ، ناخنها باید چیده شوند. برای ایمن انجام دادن این کار از دامپزشک خود مشاوره بگیرید.
علائم سرمازدگی یا گرمازدگی را در پرندهتان جدی بگیرید.
اکثر پرندگان علائم مشابهی را به هنگام سرمازدگی یا گرمازدگی از خود بروز میدهند و شما باید به سرعت هرچه تمام تر شرایط محیطی را سامان بدهید چرا که احتمال بالای مرگ برای پرندهتان وجود دارد. به طور کل، اکثر پرندههای خانگی، هوایی کمی خنک در داخل خانه (۲۱ درجه سانتیگراد) را ترجیح میدهند. مواردی که باید زیر نظر بگیرید عبارتند از:
- گرمازدگی در پرنده: در پاها احساس گرمای شدید میکنند، ضربان تنفس پرنده بسیار بالا میرود، گلو پرنده میلرزد و منقار قرمز تر شده و بازدم پرنده گرم است. اینها علائم گرمازدگی در پرنده بوده و شما باید فورا به دامپزشک مراجعه کنید.
- سرمازدگی در پرنده: پرنده قوز کرده و از بالها برای پوشاندن پاهایش استفاده میکند. پرهای خود را پوش داده و پف کرده به نظر میرسد. در این حالت، پرنده را از اتاق یا محیط سرد دور کرده و در مکانی گرم قرار دهید. پنجره باز در ماههای زمستان ،میتواند عاملی شایع در این ضمینه باشد.
برخی از منابع این مطلب
نویسنده: مهدی کمال زاده
یک دیدگاه
نبت
من همیشه دلم یه حیوون خونگی میخواست مخصوصا سگ. شما درباره سگ ها نوشتید ؟