آیا درمان قطعی پرکنی طوطی وجود دارد؟ (همه چیز در مورد پرکنی)

پرنده دوست داشتنی شما گاهی شرایط را بر وفق مراد نمی بیند، گاهی چیزی باعث بر هم ریختن آرامش روحی اش می شود، گاهی هم از نگاه محبت آمیزتان محروم می ماند. در این شرایط تنها راهی که برای مقابله پیدا می کند، روی آوردن به کندن پرهاست؛ روشی که با پناه بردن به آن می تواند توجه شما را به خودش جلب کند.

پرکنی طوطی شیوه عجیب جلب توجه در حقیقت یک ناهنجاری رفتاری است که اگر به موقع شناسایی و درمان نشود، می تواند به عنوان یک عارضه رفتاری مزمن مدتها با پرنده شما باقی بماند و نه تنها ظاهر زیبای او بلکه روح حساسش راهم هدف بگیرد.

عارضه رفتاری یا پرکنی طبیعی؟

ابتلای پرنده به عارضه رفتاری پرکنی معمولا به راحتی از پرریزی طبیعی قابل تشخیص است. معمولا اگر پرکنی منشاء رفتاری یا روانی نداشته باشد، روی سطح پوست پرنده جراحت یا التهاب های ناشی از آسیبهای پوستی به راحتی قابل مشاهده اند. اما بهترین روش برای تشخیص گرفتار شدن پرنده به این عارضه دقت در شیوه پرکنی است. پرکنی ناشی از مشکلات روانی و رفتاری معمولا یک الگوی متقارن دارد.

در این شرایط پرنده به شکلی کاملا متقارن شروع به کندن پرها در قسمتهای مختلف بدن می کند و تا جایی پیش می رود که کل بدن جز قسمت هایی که به آنها دسترسی ندارد خالی می شوند. این در حالی است که وقتی عارضه پوستی باشد یا به دنبال یک منشاء عفونی ایجاد شده باشد، پرنده صرفا پرهای همان قسمت را می کند، آن هم بدون هیچ الگوی متقارنی و پیشروی در نواحی دیگر پوست.

برای تشخیص علت دقیق پرکنی می توان از تست های پاراکلینیکی هم استفاده کرد؛ چرا که گاهی دردهایی که پرنده در ارگان های داخلی خود حس می کند هم می تواند علت پرکنی باشد. البته با این تفاوت که در این موارد، پرکنی به شکل کانونی است و الگوی متقارن ندارد.

در برخی موارد با وجود علت های رفتاری شما باز هم شاهد جراحت هایی در سطح پوست پرنده هستید؛ جراحت هایی که به وسیله خود پرنده و به خاطر شدت عمل او در کندن پر ایجاد شده است اما در اکثر موارد ظاهر پوست کاملا طبیعی است و شما تنها شاهد پرهای ریخته شده در محل زندگی او و خالی شدن ناگهانی سطحی از پوست پرنده هستید. گاهی التهاب پوستی منشاء قارچی یا باکتریایی دارد که در این صورت تغییر حالت پوست کاملا قابل مشاهده است و کافی است برای کشت و شناسایی و درمان عارضه به دامپزشک مراجعه کنید.

تنها ماندن پرنده یا حتی دور ماندن از فردی که به او وابستگی خاصی دارد در زمانی طولانی تر از فاصله های دیدار همیشگی هم این حس را در پرنده ایجاد می کند که غریب مانده. بنابراین شروع می کند به خودخوری یا همان پر کنی.

مراقب نگاه هایتان باشید

شما یا هر فرد دیگری در خانه که توجه ویژه ای به پرنده خانگی تان دارید، یا به قولی ارتباط نزدیکی با او پیدا کرده اید، به هر دلیلی ممکن است نادانسته و کاملا ناخواسته به دلایل ساده ای چون خستگی، فشار کاری و… به پرنده دست آموزتان کمتر از گذشته توجه کنید، یا حتی در مقابل چشمان تیزبین او به فرد تازه واردی توجه خاصی نشان بدهید.

همه این رفتارها استرس و نگرانی در پرنده باهوش، حساس و کمی تا قسمتی حسود شما ایجاد می کند؛ استرس و اضطرابی که پرنده برای مقابله با آن به کندن پرهایش رو می آورد. تنها ماندن پرنده یا حتی دور ماندن از فردی که به او وابستگی خاصی دارد در زمانی طولانی تر از فاصله های دیدار همیشگی هم این حس را در پرنده ایجاد می کند که غریب مانده. بنابراین شروع می کند به خودخوری یا همان پر کنی.

این حالت از آنجا ناشی می شود که در جنگل اگر چیزی را نبینی، یعنی آن را از دست داده ای. بنابراین پرنده هم اگر شما رانبیند، حتی برای یک مدت زمان کوتاه، فکر می کند برای همیشه شما را از دست داده و تنها مانده! مراقب نگاههایتان به این پرنده هم باشید. چون حتی تغییر حالت نگاه شما هم می تواند زمینه را برای احساس اضطراب در او ایجاد کند.

طوطی سانان بیشتر از آنکه فکرش را بکنید باهوشند؛ باهوش و البته حساس! این پرندگان معمولا با صاحبان خود ارتباط عاطفی عمیقی برقرار می کنند و گاهی آن چنان در نقش خود فرو می روند که از ماهیت پرنده بودنشان فاصله می گیرند و خودشان را یک انسان تصور می کنند؛ انسانی حساس و کاملا نیازمند توجه. بنابراین کوچک ترین بی توجهی یا تغییری در محیط می تواند آنها را آزرده کند.

البته ماجرا کمی جدی تر از آزردگی است! استرس ناشی از بی توجهی به این پرنده، اضطراب و ناراحتی که به دنبال احساس تنهایی در او ایجاد می شود، حضور پرنده جدید و حتی فرد جدیدی در خانه و… او را وامیدارد که برای مقابله به اختلال رفتاری پرکنی پناه ببرد.

آرامش برای طوطی

عارضه پرکنی یا جویدن پر در طوطی سانان یک اختلال رفتاری است. اختلال رفتاری که دامپزشکان آن را با ناخن خوردن در انسان مقایسه می کنند. چنین عارضه رفتاری ای در اغلب پرندگان حتی در گنجشک سانان هم البته با نمودهای ظاهری متفاوت دیده می شود، اما از آنجا که طوطی سانان منقارهای قوی تری دارند بروز این عارضه رفتاری به شکل پر کنی تنها در این گونه از پرندگان دیده می شود. در حقیقت طوطی سانان برای مقابله با عامل محیطی که آرامش آنها را هدف گرفته، به این ناهنجاری رفتاری روی می آورند.

بهتر است پرنده شما همیشه وسایلی برای بازی یا سرگرمی در اختیار داشته باشد تا وقتش پر شود و حوصله اش سر نرود. وسایل بازی این پرنده ها عبارتند از وسایل چوبی متنوع، طناب های کنفی، کاغذ و مقوا. شما بیشتر باید سراغ وسایلی بروید که پرنده بتواند آنها را بجود.

احساسات طوطی

عوامل مختلفی می تواند منجر به بروز عارضه پرکنی در طوطی س انان شود؛ از نامناسب بودن شرایط تغذیه گرفته تا رطوبت محیط. اما تاثیرگذارترین و مهم ترین فاکتور، نامناسب بودن شرایط محیطی پرنده است. تحقیقات میدانی که سال گذشته در ایران روی بیش از ۱۰۰ پرنده خانگی انجام شد هم این نتیجه را تایید کرده است.

اما جالب اینجاست که خود فاکتور نامناسب بودن شرایط محیطی می تواند از عوامل متعددی ناشی شود؛ عواملی مثل کم توجهی به پرنده یا نبود وسایل سرگرم کننده و حضور عوامل محرک خارجی در محیط. از آنجا که طوطی سانان روحیه بسیار حساسی دارند، همیشه باید مراقبشان بود تا احساس آرامش و رضایت کامل داشته باشند. اگر این احساس آرامش به هر دلیلی خدشه دار شود، پرنده دچار استرس می شود و به دنبال استرس هم عارضه های رفتاری ای چون پرکنی بروز پیدا می کند.

عوامل مختلفی می تواند منجر به بروز عارضه پرکنی در طوطی سانان شود؛ از نامناسب بودن شرایط تغذیه گرفته تا رطوبت محیط. اما تاثیرگذارترین و مهم ترین فاکتور، نامناسب بودن شرایط محیطی پرنده است. تحقیقات میدانی که سال گذشته در ایران روی بیش از ۱۰۰ پرنده خانگی انجام شد هم این نتیجه را تایید کرده است.

پرکنی طوطی درمان دارویی ندارد

روش های متفاوتی برای درمان این عارضه رفتاری در پرنده ها وجود دارد اما همه این روش ها به حذف عامل محرک از محیط منجر می شود. معمولا دامپزشکان با سوال هایی که از صاحب پرنده می پرسند و بررسی دقیق محیط، عامل اولیه ایجاد این عارضه را که اغلب یک عنصر مزمن محیطی است شناسایی می کنند.

در حقیقت در این شیوه از درمان چیزی که باعث شده ذهن پرنده دچار تشویش شود، شناسایی و از محیط حذف میشود. البته در کنار این روش می توان از یکسری مکمل که رشد پر را تحریک و تسریع می کنند هم استفاده کرد. در مواردی که عامل اولیه محرک محیطی است، می توان در مقاطع زمانی کوتاهی البته به تشخیص دامپزشک از آنتی هیستامین هم استفاده کرد تا خارش احتمالی سطح پوست کمتر شود.

اما نباید فراموش کرد که روی آوردن به ترکیبات دارویی به هیچ وجه به معنای درمان نیست. تنها راه درمان این ناهنجاری رفتاری حذف استرس اولیه محیطی است و ترکیبات دارویی هم صرفا روش های کمکی به ش مار می روند. یادتان باشد این بیماری درمان دارویی ندارد و داروهای ضد افسردگی وارامبخشی هم که گاهی برای درمان توصیه می شوند، به هیچ وجه مورد تایید منابع معتبر نیستند.

این داروها شاید اثرات کوتاه مدتی داشته باشند اما بلافاصله بعد از اینکه قطع می شوند، دوباره پرنده را به حالت روحی اولیه باز می گردانند و تنها عوارض ناشی از استفاده آنهاست که روی پرنده باقی می ماند. بهترین راه درمان در این شرایط تشخیص سریع این عارضه و مراجعه به موقع به پزشک است.

روش های متفاوتی برای درمان این عارضه رفتاری در پرنده ها وجود دارد اما همه این روش ها به حذف عامل محرک از محیط منجر می شود.

طوطی شما عاشق اسباب بازی است

بهتر است پرنده شما همیشه وسایلی برای بازی یا سرگرمی درا اختیار داشته باشد تا وقتش پر شود و حوصله اش سر نرود. وسایل بازیا این پرنده ها عبارتند از وسایل چوبی متنوع، طنابهای کنفی، کاغذ و مقوا. شما بیشتر باید سراغ وسایلی بروید که پرنده بتواند آنها را بجود. به این شکل هم وقتش پر می شود، هم اینکه نیاز طبیعی او به س اییده شدن منقارش برطرف می شود.

اسباب بازی های دوست داشتنی این پرنده اسباب بازی های خاصی نیستند که شما برای تهیه آنها خودتان را ملزم به خرید بدانید. می توانید از نجاری تکه های چوب تهیه کنید یا کافی است وقت هرس درختان حواستان به پرنده تان هم باشد. رول مقوایی دستمال های کاغذی هم وسیله سرگرمی خوبی برای پرنده بازیگوش شماست.

حتی می توانید روی پوست گردو، بادام و درخت کاج هم به عنوان اسباب بازی های دوست داشتنی پرنده تان حساب باز کنید. می بینید که پرنده حساس و باهوش شما قانع تر از آن است که تصورش را بکنید.

البته هنر شما این است که این وسایل را به شکل کاملا متنوع در اختیار او قرار بدهید! رادیو و تلویزیون هم می توانند سرگرم کننده های جذابی برای پرنده شما باشند. کافی است در ساعتهای مشخصی از روز قفس او را مقابل تلویزیون یا رادیو قرار بدهید و اجازه بدهید که با رنگ و صدا سرگرم شود. فقط این نکته یادتان باشد که هرگز وسایل پلاستیکی و فلزی را به عنوان اسباب بازی در اختیار پرنده قرار ندهید.

اگر خیلی ناگهانی متوجه شدید که محل زندگی پرنده پر از پر است، حتما باید به سلامت روانی او شک کنید و مطمئن باشید که پرها توسط خود او کنده شده، البته درست است که این پرنده به طور طبیعی دوبار در سال توی لک می رود و پرهایش عوض می شود، اما غیر از این مورد تحت هیچ شرایطی پرریزی آن هم در حجم زیاد ندارد. در نهایت دو سه پر در طول روز می ریزد و به همان نسبت هم در می آید

پرکنی طوطی قابل پیشگیری است

ابتلای پرنده به ناهنجاری رفتاری که به صورت پرکنی بروز پیدا می کند، کاملا قابل پیشگیری است؛ چرا که فاکتورهای ایجاد کننده آن تا حدود زیادی شناخته شده هستند و کافی است شما به عنوان صاحب یا بهتر است بگوییم همراه این پرنده این فاکتورها را بشناسید و از بروز آنها جلوگیری کنید.

طبیعی است که اگر بدانید پرنده حساستان نباید تنها بماند، او را تنها نمی گذارید. اگر بدانید در محیط زندگی پرنده رطوبت باید بالا باشد، رطوبت محیط را بالا می برید. (رطوبت مناسب در محل زندگی این پرنده ها رطوبت نسبی ۷۰درصدی است.) اگر بدانید پرنده دوست داشتنی تان همیشه باید سرگرم باشد، وسایل بازی لازم را در اختیار او قرار میدهید تا سرش گرم بازی شود و وقتش پر شود و…

می بینید که به راحتی می توانید از روی آوردن پرنده دوست داشتنی تان به این عارضه پیشگیری کنید اما یادتان باشد تشخیص به موقع این بیماری همان قدر مهم است که پیشگیری از آن. بنابراین باید روی پرنده تان کاملا حساس باشید؛ به خصوص که ین اغلب در زمان هایی که تنهاست، شوه کندن پرهایش می کند.

بنابراین در زمان های اولیه روی آوردن او به این عارضه کمتر این احتمال وجود دارد که ش ما پرنده را در حال پرکنی ببینید. پس باید به محل زندگی او کاملا حساس باشید. اگر خیلی ناگهانی متوجه شدید که محل زندگی پرنده پر از پراست، حتما باید به سلامت روانی او شک کنید و مطمئن باشید که پرها توسط خود او کنده شده، البته درست است که این پرنده به طور طبیعی دوبار در سال توی لک می رود و پرهایش عوض می شود، اما غیر از این مورد تحت هیچ شرایطی پرریزی آن هم در حجم زیاد ندارد در نهایت دو سه پر در طول روز می ریزد و به همان نسبت هم در می آید.

غیر از توجه به محیط زندگی به پرهای پرنده هم دقت کنید چون گاهی پرنده با جویدن پرها روی بدن این رفتار را ش روع می کند و آن قدر این رفتار را ادامه می دهد که پرهای او حالت کرک پیدا می کنند.

روحیات طوطی تان را بشناسید

اگر شما هم به نگهداری و مراقبت از این پرنده ها علاقه مندید، بهتر است در قدم اول اطلاعاتی در مورد عوامل ایجاد کننده این عارضه و نشانه های بروز آن داشته باشید؛ چرا که اغلب مشاهده شده صاحب پرنده به دلایل دیگری به دامپزشک مراجعه می کند و تازه متوجه می شود که پرنده او به این عارضه رفتاری هم مبتلاست.

از طرف دیگر پرنده هایی که پر کنی شدید دارند، آن قدر پرها را می جوند که تمام قسمت های بدنشان به شکل کرک در می آید و جالب اینجاست که افراد سودجو از ناآگاهی ما استفاده می کنند و این پرنده های بالغ بیمار را به عنوان جوجه به فروش می رسانند.

بنابراین بهترین راه برای پیشگیری و درمان این عارضه کسب پاره ای اطلاعات اولیه در مورد پرنده، حساس بودن به او و مراجعه به موقع به دامپزشک است؛ چرا که شناسایی سریع این عارضه به درمان موفق تر آن منجر می شود. این بیماری هرچه مزمن تر شود، درمانش هم سخت تر می شود. درست مثل خود ما انسانها که وقتی رفتاری را برای مدتی طولانی تکرار کنیم، ترک آن برایمان سخت تر می شود!

نویسنده: آزاده تنها در مصاحبه با دکتر محمد سلطانی (دکتری تخصصی بیماری های طیور)