گفته می شود انسان از حدود صد سال قبل از میلاد شروع به اهلی کردن خرگوش کرد. انسان آنها را در مکان هایی با نام لپوراریا نگه می داشت تا زاد و ولد کرده و بتواند از گوشتشان استفاده کند. اما اهلی کردن واقعی خرگوش به عنوان حیوانی خانگی احتمالا از قرن شانزدهم اتفاق افتاد و این حیوان به دلیل رفتار غیر تهاجمی اش مورد توجه قرار گرفت. این جونده ۴۴ گونه مختلف دارد که برخی از این ۴۴ گونه اهلی و برخی صحرایی هستند.
گونه های اهلی و وحشی شباهت ظاهری زیادی به هم دارند و تصور می شود که شباهت های رفتاری و اخلاقی هم داشته باشند اما این چنین نیست. آنها هم در رفتار و هم در سبک زندگی بسیار باهم فرق دارند. از جمله اینکه نوزاد اهلی ها هنگام تولد نابینا و بدون پوشش هستند و نیاز به مراقبت مادر دارند، در حالی که نوزادان صحرایی پوشش نرمی دارند و بینایی دارند و بعضی شان حتی بعد از یک ساعت می توانند روی پای خودشان بایستند بی آنکه نیاز به حمایت جدی مادر داشته باشند.
در هر حال عمر متوسط خرگوش ها حدود ۶ تا ۱۲ سال است و اگر در شرایط خوبی نگهداری شوند، می توانند تا ۱۸ سال هم زنده بمانند. به هر حال این موجود که به عنوان حیوانی خانگی بسیار سرگرم کننده و دوست داشتنی است، در ایران هم مدتی است مورد توجه قرار گرفته و انواع مختلف آن در بازار به فروش می رسند.
هرچند به دلیل عدم شناخت خریداران ایرانی از انواع مختلف خرگوش ها، فروشندگانی اقدام به جا زدن نژادی به جای نژادی دیگر می کنند و جان حیوانات را به خطر می اندازند. ما در این مطلب سعی کرده ایم به معرفی چند نمونه از انواع نژادهای خانگی موجود بپردازیم. اگر چه تنوع نژادی این قدر زیاد است که امکان معرفی همه وجود ندارد. فقط به طور کلی می شود همه را به لحاظ پوششی در چهار دسته معمولی، رکس مو کوتاه، ساتن و پشمی (موبلند) جا داد.
خرگوش نژاد آنقوره یا آنگورا
نژاد آنقوره یا آنگورا، یک خرگوش مو بلند بسیار زیباست که البته خیلی ها آن را به همین خاطر یعنی برای استفاده از مویش پرورش می دهند که پشم مرغوب و بلندی است و در صنایع پوشاک محبوبیت دارد و به قیمت بالایی خرید و فروش می شود.
خرگوش آنقوره از همان نیمه های قرن هجدهم و در دوران پادشاهی فرانسه به عنوان حیوان خانگی نگهداری می شد و بعد از مدتی پرورش اش در بخش های دیگر اروپا و دیگر جاها شروع شد. خرگوش آرامی است و معروف ترین گونه خرگوش در دنیا به حساب می آید که با این قیافه جذاب هیچ عجیب نیست.
این حیوان زیبا طول عمر نسبتا خوبی دارد و اگر از آن به درستی نگهداری شود، تا ۱۲ سال و حتی بیشتر عمر می کند. این خرگوش که از سه ماهگی می تواند زایمان کند، در سال قادر است حدود ۵۰ تا ۶۰ بچه به دنیا بیاورد. البته خیلی از آنها که این حیوان را نگه می دارند، ترجیح میدهند موی او را تا حد معقولی کوتاه نگه دارند. چون در غیر این صورت باید روزانه موهایش شانه شود.
خرگوش نژاد مینی لوپ
اینها یکی از دوست داشتنی ترین انواع خرگوش ها و از پرمشتری ترین نژادها در بین خرگوش دوستها هستند. آنها در حالت بلوغ بین ۲/۵ تا ۳ کیلوگرم وزن دارند و از گزینه های خوب حیوان خانگی هستند و به خاطر اخلاق خوبی که دارند، می توانند دوست مناسبی برای کودکان باشند.
مینی لوپ ها درست مانند سگها عاشق نوازش شدن هستند و اگر برایشان وقت بگذارید و درست تربیتشان کنید، می توانند درست به اندازه آنها دست آموز شوند. آنها حتی قادرند محل دفع و ادرارشان را یاد بگیرند. فقط لازم است حسابی به شان برسید و ناز و نوازششان کنید. این مینی لوپ ها و لوپ هلندی اندازه مینیاتوری، از خانواده خرگوش های لوپ (گوش دراز) هستند و از نژاد لوپ های آلمانی.
اینها از سال ۱۹۸۲ به عنوان یک نژاد مجزا در آمریکا شناخته شدند هر چند که در انگلستان هنوز این نژاد به عنوان یک نژاد به رسمیت شناخته نمی شوند. شانه این خرگوش ها پهن و ماهیچه ای است و سینهای عمیق و پاهایی کوتاه و ضخیم دارند. رنگ هاشان متنوع است و بنا به رنگشان اسامی یا صفات مختلفی دارند. مثلا به شیری رنگها گفته میشود آگوتی یا سفیدهایی که رویشان طرح وجود دارد به نام منقطع یا برو کن شناخته می شود.
خرگوش وحشی بلژیکی
این حیوان که جزو باهوش ترین خرگوشها به حساب می آید، برخلاف اسمش حیوانی اهلی، آرام و خانگی است. ظاهر این نژاد از خرگوشها بسیار شبیه خرگوش های وحشی است. درست مثل آنها بدنی کشیده دارند و لاغرند؛ و صاحب گوشها و پاهایی به همان نسبت لاغر و باریک هستند.
رنگ این خرگوش های بلژیکی متمایل به قرمز است و وزنشان در سن بلوغ چیزی بین ۵ تا ۵/۵ کیلوگرم. اینها با این جثه درشتشان، به نسبت باقی خرگوش ها فضای بزرگتری نیاز دارند تا بتوانند حسابی جست و خیز کرده و سالم و خوشحال بمانند. مشخصات ظاهری این حیوانات این چنین است: قسمت بالایی بدن از پاهای عقب تا بالای کمر کاملا قوس دار است و در قسمت دم انحنای کمتری نسبت به خود کمر دارند.
این پشمالوها که طول موهاشان بین ۵ تا ۷ سانتی متر است گوشهای کوتاه و مودار دارند که عین گربه به حالت عمودی و ایستاده روی سر قرار می گیرد و در حالت ایده آل بین ۵ تا ۷ سانتی مترند. نوک گوش ها گردند و با گردی سر تناسب دارند. چشمانشان کاملا برجسته و شفاف است و تنوع رنگی دارد. خوب است بدانید این خرگوش های موبلند که تنوع رنگی زیادی هم دارند، برخلاف موی بلند تنشان در ناحیه زیر شکم ممکن است موهایی کوتاه تر داشته باشند.
خرگوش نژاد لایون هد (کله شیری)
این نژاد تقریبا جدید است و از سال ۱۹۹۹ از انگلستان و سوئد به آمریکا وارد شد. هرچند که احتمال می دهند این نژاد ابتدا در بلژیک به وجود آمده باشد و از آنجا به انگلیس رفته است. بعضی می گویند این حیوان از پیوند یک روباه سوئیسی با مینیاتوری بلژیکی به وجود آمده و برخی می گویند اینها از نژاد آنقوره مینیاتوری به وجود آمده اند.
البته از آمیزش این نژاد با خرگوش گوش آویزان هلندی، نژاد لیون هد به وجود آمده. این آویخته ها تنها نژاد ترکیبی لیون هد ها نیستند و از این نژاد با نژادهای دیگر بسیار ترکیب کرده و دورگه های زیادی به وجود آمده اند که البته همه شان زیبا و منحصر به فرد هستند و حیوانات خانگی محبوبی به حساب می آیند.
این نوع خرگوش ها به این دلیل به این نام معروف شده اند که بال دارند. نوع آوریخته گوش لیون هدها کمی بیشتر از لیون هدهای معمولی گوش ایستاده ممکن است مویشان نمدی شده و گره گره شود. اما به هر حال نگهداری این نوع خرگوش در خانه از نگهداری آنقوره ها آسان تر است چون نیازی به شانه کردن روزانه ندارند و می شود هر دو سه روز یک بار این کار را کرد.
البته خیلی دلتان را به یال او خوش نکنید. ممکن است بزرگی یالش را از دست بدهد. به هر حال فراموش نکنید که این نژاد جدید است و هنوز اطلاعات دقیقی درباره این حیوانات وجود ندارد. چه بسایالش پرپشت ترا هم شد. این خرگوش های کوچک ا طرح ها و رنگهای متنوعی دارند و بیشتر از ۶۰نوع رنگ آن در انگلستان تایید شده است.
نژاد خرگوش لوپ انگلیسی
این خرگوش با گوشهای فوق العاده بلندش حسابی بانمک و جذاب است و حدود ۵ سال یا بیشتر زنده می ماند. گوش این نژاد از خرگوش ها به شکلی باورنکردنی دراز است. آنها بزرگترین گوش را در بین انواع خرگوشها دارند که گاهی تا ۷۰ سانتی متر و بیشتر می رسد. سرشان هم پهن است و کاملا روی شانه ها قرار می گیرد.
چشم این خرگوش های بامزه حسابی درشت و روشن است. لوپ های انگلیسی نسبت به باقی لوپ ها بزرگتر و بلندتر و باریک تر هستند و وزنشان در حال بلوغ تا ۵ یا ۵/۵ کیلو می رسد. منتها به خاطر بلندی گوششان زیاد اهل جنب و جوش نیستند و کم تحرک اند. در نتیجه زیادی مستعد چاق شدن هستند.
پس باید مراقب غذا خوردن آنها بود. ضمنا اینها معده حساسی دارند و باید از این جهت هم مراقب رژیم غذایی شان باشیم. این نوع خرگوش باید اولین زایمانش را قبل از یک سالگی داشته باشد. ضمنا چون حرکتشان به خاطر وضع گوش هاشان راحت نیست و گوش ها زیر پایشان می آید، نیاز به فضای بزرگی برای زندگی دارند.
ضمنا باید حواستان به این موضوع باشد که اگر این خرگوش بچه دار شد فرزندانشان نیاز به مراقبت دارند. چون این خرگوش ها اگرچه برای زندگی با دیگران مشکلی ندارند اما والدین قابلی نیستند. این خرگوشها منهای این ویژگی منفی شان موجوداتی دوست داشتنی و مو کوتاه برای نگهداری در منزل هستند.
خرگوش کوتوله هلندی
این خرگوش ها هم جزو زیباترین و نازترین خرگوش ها هستند. ریز و کوچک اند و در بزرگترین وضعیت وزنشان از ۹۰۰ گرم بالاتر نمی رود. این خرگوش ها صورت گرد و گوش های کوتاهی دارند که طولش (طول گوش ها بیشتر از ۵ سانتی متر نیست. چشمهای جذابشان درشت و روشن است و اگر قرار است زایمان داشته باشند باید اولین زایمان را در حدود پنج تا شش ماهگی انجام دهند.
در غیر این صورت استخوان لگنشان به هم می چسبد و نمی توانند زایمان طبیعی داشته باشند. ضمن اینکه از سن سه سالگی دیگر زایمان برایشان خطرناک است. این خرگوش ها اگر چه برای نگهداری بسیار زیبا و جذاب به نظر می رسند اما اخلاق خوشی ندارند. به همین دلیل برای دوستی و همراهی با کودکان توصیه نمی شوند.
البته اگر والدین آنها خوش خلق بوده باشند کودکان هم حتما به آنها شبیه هستند. پس اگر قصد خرید یکی از بچه های این نوع خرگوش را داشتید حتما پدر و مادرشان را هم ببینید و مطمئن شوید که خوش اخلاق اند. اگر ممکن بود آنها را نوازش کنید تا عکس العملشان را ببینید.
برای انتخاب یکی از این کوتوله ها آن را انتخاب کنید که ظاهرش عین یک توپ گرد است. یعنی سرش تا حد ممکن گرد باشد. پهنا و طولش هم یکی باشد. گوش این حیوان باید حداکثر ۵ سانتی متر باشد، موهای – خوب داشته و چشم هایش تا حد ممکن گرد باشد. بدن این حیوان کوتاه و مانند یک توپ فشرده است.
خرگوش غول پیکر فلاندری
این خرگوش ها علیرغم هیکل گنده ای که دارند، شخصیتشان بسیار آرام است. به همین خاطر برای نگهداری مناسبشان می کند. البته اگر فضای لازم برای نگهداری از او را داشته باشید. خرگوش های غول پیکر فلاندری به عنوان یکی از آرام ترین خرگوش های غول پیکر جهان شناخته می شوند.
نگهداری از آنها علیرغم آنچه از دور به نظر می رسد چندان فرقی با نگهداری دیگر خرگوش ها ندارد. تمیز کردنشان هم کار سختی نیست چون خزشان کوتاه است. فقط کافی است هفته ای یک بار برس کشیده شوند. البته این به جز فصل ریزش موهاست که ممکن است لازم شود چندین بار در هفته شانه زده شوند.
این نژاد بامزه در رنگ های متنوعی دیده می شوند؛ از جمله سیاه، نیلی، خاکستری، سفید و… بدن و شانه کشیده و ظاهر قدرتمندی دارند. ران هاشان گرد، گوشها بلند و سرشان بزرگ و پهن است. غیر از اینها غول پیکرهای دیگری هم هستند که از آن جمله غول پیکرهای انگلیسی هستند که ظاهری نسبتا مشابه فلاندری ها دارند.
خرگوش نژاد مینی رکس
این نژاد بسیار خوش خلق و مهربان است. پوشش تنش کوتاه و مخملی است و برخلاف دیگر خرگوشها نیازی به شانه کشیدن ندارد. در واقع نباید به تن آنها برس کشید. حتی در صورتی که گره هایی در خزشان پیدا شد، باید آن را با دست مرطوب از روی پوست برداشت. این حقه دست مرطوب علاوه بر جدا کردن موهای گلوله شده، برای جدا کردن موهای سست و کنده شده از تن حیوان هم استفاده می شود.
موهای کنده شده به دست مرطوب خواهد چسبید و الکتریسیته ساکن موهای خرگوش هم از بین خواهد رفت. این نژاد جزو نژادهای کوچک محسوب می شود و گوشهایش نسبتا کوتاه است. مشخصه بارز این نژاد، پوست مخملی آنهاست و اینکه در هنگام جفتگیری خودشان را گرد می کنند. اگر یکی از آنها را داشته باشید، می بینید که این خرگوش های اجتماعی و مهربان به راحتی به بغلتان می آیند و اجازه میدهند نوازششان کنید.
خرگوش فازی لوپ آمریکایی
خیلی از مردم فکر می کنند این نژاد حاصل ترکیب نژادهای لوپ هلندی و آنقوره است. اما در واقع اینها به نوعی از خرگوشهای لوپ هلندی خالص نشات گرفته اند و حاصل ترکیب این نژاد با برخی از نژادهای کرکدار و پرز دارند. این نوع خرگوش در رنگهای مختلف از جمله شاه بلوطی، چین چیلا، سیاه گوش، سنجابی و… وجود دارند.
در بهترین شرایط جسمی، بدنی کوتاه دارند و پاهای عقب و شانه های موازی و نزدیک به هم است. این نژاد عضلانی است و هنگام خرید باید به این نکته در او توجه کرد. ضمنا سر این پشمالوها باید به صورت مربع بوده و صورتشان مسطح و صاف است. سر این نژاد به صورت موازی با شانه ها قرار دارد به شکلی که انگار اصلا گردن ندارد.
این حیوان به نوعی تاجدارا محسوب می شود. این تاج بین دو گوش او قرار گرفته و به خوبی قابل مشاهده است. گاهی این تاج باعث می شود گوش حیوان به سمت پایین متمایل شود و از وسط به شکل عمودی به سمت پایین تا بخورد. این اتفاق زمانی می افتد که تاج زیادی به گوش ها فشار آورده باشد.
البته گوش های فازی لوپ آمریکایی تا حدی به سمت پایین است و فقط زمانی که اضطراب دارند، آنها را صاف نگه می دارند. این حیوان که یک حیوان خانگی محبوب و مناسب به شمار می رود، نسبت به خیلی از خرگوش های لوپ که موهای کوتاهی دارند نیاز به رسیدگی بیشتر دارند. شخصیتشان هم جالب است. سر به راهند و به خوبی تربیت می شوند.
خرگوش نژاد بورن
این خرگوش ها به یک دلیل خاص در بین مردم انگلستان محبوبیت دارند. حرف V که نشانه پیروزی است به نوعی شباهت به گوش های خرگوش بورن دارد. بورن ها فاصله بین دو گوششان شکلی درست شبیه این علامت ساخته است و همین جنگ جهانی اول باعث محبوبیت این نژاد و البته به طور کلی خرگوش ها بین انگلیسی ها شد.
البته بعد از مدتی، مردم «وی» را فراموش کردند و این خرگوش را به خاطر پوستش پرورش دادند. به عنوان مثال تا قبل از جنگ جهانی دوم، در کاخ باکینگهام لندن، مدل رنگ آبی این خرگوش ها پرورش داده می شد. حالا این خرگوش تا حدی دوباره محبوبیتش را به دست آورده و اگر چه در آمریکا از نژاد او کم پیدا می شود اما بسیاری از علاقه مندان بورن ها را از کشور انگلیس وارد می کنند. خوب است بدانید معیار مهم در انتخاب این خرگوش ها که رنگهای مختلفی هم دارند، براقی پشم در نوع سیاه آن است و رنگ قهوه ای چشم ها.
خرگوش نژاد هیمالیایی
رنگ بندی این خرگوش درست شبیه گربه های هیمالیایی است. بدنی سفید دارد با گوش و پوزه و دم شکلاتی رنگ بدنی کشیده و دراز دارند و یکی از نژادهای مهربان بین خرگوش هاست که خیلی خوب با انسان کنار می آیند و برخوردا دوستانه ای دارند. اینها یکی از قدیمی ترین انواع خرگوش در شرق هستند و با نام های مختلفی مثل خرگوش مصری، خرگوش پوزه سیاه، خرگوش روسی و… شناخته می شوند. در گذشته، این حیوان را به خاطر پوستش نگهداری می کردند و پرورش می دادند؛ اما حالا جزو حیوانات خانگی محسوب می شوند. اگر قرار است این خرگوش زایمان داشته باشد، بهتر است اولین جفت گیری را در پنج شش ماهگی انجام دهد. این خرگوش ها که بدنی کشیده دارند، در بزرگترین حالت حدود ۲ کیلوگرم وزن دارند و می توانند تا ۵ سال و بیشتر عمر کنند. این نژاد اولین بار در قرن بیستم به وسیله کشتی از انگلیس به آمریکا منتقل شد.
تشخیص نژاد خرگوش ها معمولا از روی تصویر آنها قابل شناسایی است. اما گاهی این امکان وجود ندارد که در آن صورت باید دامپزشک تشخیص دهد.
خرگوش های خانگی معمولا فراوانی زیادی ندارند اما برخی از متداولترین آنها مینی رکس، کوتوله و جرسی و رکس هستند.
نویسنده: زهرا الوندی