طی دهه گذشته آلرژی به حیوانات خانگی (Allergic to pets) غیرمعمول رو به افزایش گذاشته است. در گذشته بیشترین موارد ایجادکننده آلرژی در بین حیوانات خانگی مربوط به سگ و گربه میشد درحالیکه امروزه افزایش بیماریهای آلرژیک ناشی از حشرات، جوندگان، ماهی و پرندگان در بین دیگر گونهها قابل مشاهده است. یکی از علل مهم در بروز چنین تمایلی شرایط اجتماعی و اقتصادی عصر حاضر است که باعث میشود افراد در آپارتمانهای کوچکتر زندگی کنند.
مهمترین علایم آلرژیک مربوط به نگهداری حیوانات غیر معمول خانگی مشابه همان چیزی است که در سگ و گربه وجود داشته است: علایم تنفسی. آلرژنهای حیوانی مهمترین عامل محرک و ریسک فاکتور بروز آسم هستند. سه گروه اصلی پروتئینی در این آلرژیها نقش دارند، خانواده لیپوکالین، سرم البومین، سکرتوگلوبین.
به خصوص در مناطق شهری تماس روزانه با حیوانات خانگی به عنوان عامل بالقوه توسعه علایم تنفسی و حساسیت است و به صورت پیشروندهای به یک مشکل متداول تبدیل شده است. مهمترین آلرژی به حیوانات خانگی، آلرژی به سگ و گربه است. هرچند امروزه نگهداری گونههای دیگر حیوانات به عنوان حیوان خانگی رو به افزایش است بنابراین خطر قرارگیری در معرض آلرژنهای جدید و خطرناک و البته ناشناخته افزایش دارد. بیشتر آلرژنهای حیوانات از طریق ذرات معلق موجود در هوا منتقل میشوند.
اپیدمیولوژی و ویژگیهای بالینی در آلرژی و حساسیت به حیوانات خانگی
امروزه تمایل به نگهداری حیوانات در خانه رو به افزایش است. از هر ۱۰ نفر در اسپانیا ۶ نفر (۵/۸ میلیون نفر) حداقل یک حیوان خانگی دارند. در کل حدود ۲۰ میلیون حیوان خانگی در اسپانیا وجود دارد: ۵/۵ میلیون سگ، ۴ میلیون گربه، بیش از ۷ میلیون پرنده و حدود ۵/۴ میلیون ماهی. حیوانات غیرمعمولی چون خزندگان، پستانداران کوچک و دوزیستان نیز به میزان حدود ۲ میلیون مورد توسط برخی افراد نگهداری میشوند.
با شروع بحران اقتصادی و دیگر شرایط مانند نبود مکان کافی برای نگهداری حیوانات بزرگتر، بسیاری از افراد به نگهداری حیوانات اگزوتیک به عنوان حیوان خانگی روی آوردند. آلرژی به این حیوانات به عنوان مشکل تازهای به میان آمد. متداولترین ویژگیهای بالینی گزارش شده از آلرژی به این حیوانات در اثر استنشاق، تماس یا گزش بوده است.
آلرژی و حساسیت به پستانداران
گروه پستانداران اگزوتیک بزرگترین گروه حیوانات خانگی غیر معمول را در بین انواع متنوع این دسته شامل میشوند. بارزترین علایم مشاهده شده پس از تماس با حیواناتی مانند چینچیلا، خوکچه هندی، فرت، جربیل، همستر، خارپشت، خرگوش و میمون شامل رینیت، التهاب ملتحمه و آسم است. این بدان معنی است که اغلب آلرژنهای ناشی از این حیوانات بخش فوقانی و تحتانی تنفس را درگیر میکنند. از طرفی خارش و کهیر در تماس با چینچیلا و فرت و خارپشت گزارش شده است. در مواردی دیگر مشاهده شد که زخمی شدن صاحب حیوان توسط جربیل و همستر میتواند کهیر، اشکال تنفسی و حتی شوک آنافیلاکسی ایجاد کند.
آلرژی و حساسیت به پرندگان
این طور به نظر میرسد که کم و بیش تمام علایم در مورد ارتباط با پرندگان تنفسی هستند. به جز رینیت و یا آسم ، ممکن است التهاب ریوی ناشی از افزایش حساسیت به تماس با مرغ عشق، قرقاول، قناری، طوطی، غاز و جغد نیز دیده شود. دیگر بیماریهای تنفسی مانند برونشیت ناشی از تماس با طوطی نیز دیده شده است. در سندروم تخم پرندگان، بیمار با علایم تنفسی ناشی از آنتی ژنهای پرندگان و علایم گوارشی بعد از خوردن تخم پرنده مراجعه میکنند.
آلرژی و حساسیت به خزندگان
بیشتر علایم مربوط به قسمت فوقانی و تحتانی تنفس است و شامل آسم، رینیت و التهاب ملتحمه پس از تماس با ایگوانا و مارمولک است. گاه علایم از بروز پاپولهای خارشدار بعد از گزش توسط خزندگان نظیر ایگوانا تا شوک آنافیلاکسی همراه علایم عروقی بعد از گزش توسط مارمولک، و مار کبری میتواند متغیر باشد. هرچند مکانیسم این واکنش و نحوه بروز آن تا کنون مشخص نشده است.
آلرژی و حساسیت به دیگر حیوانات
اخیرا برخی افراد تمایل به نگهداری بندپایان نیز دارند. برخی از این بندپایان مانند رتیل، موهایی دارند که باعث کهیری میشود که وابسته به ایمنی نیست و میتواند سبب درماتیت پاپولار مقاوم شود. از طرفی تماس مستقیم این موها با سطح قرنیه و ملتحمه منجر به عارضه ophthalmia nodosa میشود. جوشهای سرتاسری و افت فشار خون در اثر گزش عنکبوت نیز وجود دارد ولی مطالعه آلرژیک در این زمینه هنوز صورت نگرفته است.
منابع آلرژنها و حساسیت ها
برخلاف اعتقاد عمومی، پوستهها و شوره به جای مو عامل اصلی آلرژی به حیوانات هستند. شورهها حاوی آلرژنهایی هستند که در ترشحات غدد سباسه و بزاق وجود دارند. در حیوانات مانند انسانها پوست به تدریج از طریق پوسته ریزیهای میکروسکوپیک شروع به تعویض میکند. ترشحات حاوی آلرژنها به مو و لایه شاخی پوست متصل میشوند. ذرات بسیار ریز میتوانند مدتهای طولانی در هوا معلق باقی بمانند و پس از استنشاق، باعث بروز علایم آلرژیک در چشم، بینی و دستگاه تنفسی شوند.
پس از مدتی این ذرات بر اجسام فرو نشسته و در زمانی دیگر که حضور حیوان در محل نیز وجود ندارد دوباره ممکن است در هوا معلق شده و استنشاق شوند. درحالیکه مو نیز میتواند با شیوع کمتری سبب بروز آلرژی گردد ولی موها در کف باقی میمانند و کمتر در هوا پراکنده میشوند. تعداد کمی آلرژن در حیوانات غیرمعمول خانگی شناخته شده است و بیشتر آنها با خانواده لیپوکالین، سکرتوگلوبین، ایمونوگلوبولین و SA مشابهت دارند.
آلرژنها و حساسیت های متداول در پستانداران غیرمعمول خانگی
تعداد گزارشات آلرژی ناشی از حیوانات اگزوتیک رو به افزایش است این درحالی است که اطلاعات درباره آلرژنهای مسئول بسیار کم است. جوندگان و دیگر حیوانات کوچک آزمایشگاهی توانایی بالقوه بالایی در بروز حساسیت دارند. پروتئینهای آلرژنیک جوندگان کوچک در مو، ادرار و بزاق آنها قابل ردیابی است. در برخی از جوندگان بیش از ۱۰ آلرژن شناخته شده است. وزن مولکولی این مواد از ۸ تا ۸۰ کیلودالتون متغیر است.
آلرژنهای اصلی موش سوری (Mus m ۱, Mus m ۲)، موش خرما (Rat n ۱A, Rat n ۱B) و خوکچه هندی (Cav p ۱, Cav p ۲) مشخص شدهاند. در مورد خرگوش به تشخیص دقیق آلرژنها دست یافته نشده است ولی سه گلیکوپروتئین Ory c ۱، Ory c ۲ و Ory c ۳ در مو، شورهها و ادرار تشخیص داده شده است. اغلب این ها در خانواده لیپوکالین قرار دارند. در همستر سوری به صورت رسمی هیچ آلرژنی نام گذاری نشده است.
آلرژنها و حساسیت های موجود در حیوانات غیرمعمول خانگی
فرت (Mustela putorius furo) به عنوان سومین حیوان خزدار محبوب در آمریکاست. پروتئین ۶۶ کیلودالتونی و یک پروتئین ۱۷ کیلودالتونی مشهورترین آلرژنهای به دست آمده از خز، ادرار، مدفوع و مواد بستر این حیوان هستند. پروتئین ۱۷ کیلو دالتونی وزن مولکولی مشابه لیپوکالین دارد.
آلرژنها و حساسیت های دیگر در حیوانات غیرمعمول خانگی
عنکبوتها به دلیل جثه کوچک و نگه داری آسان به عنوان حیوان خانگی مورد توجه هستند. بیشتر گزارشات از این حیوانات مربوط به مسمومیت ناشی از آنان است. به تعداد کمتری آلرژی به گزش این موجودات گزارش شده است. Bobolea و colleagues دو آلرژن جدید را در Holocnemus pluchei را مشخص کردند: هموسیانین و آرژنین کیناز. در خزندگان پروتئیناز متصل شونده به Ig E در زهر، ادرار و سلولهای اپی تلیال ردیابی شدند.
اگرچه آلرژنهای بسیاری در پرندگان گزارش شده است تمامی آنها از طریق گوارشی منتقل شدهاند و ربطی به نگهداری پرندگان به عنوان حیوان خانگی نداشته اند. تنها در گزارشاتی که مربوط به آلرژی استنشاقی بوده است وزن مولکولی آلرژنها مشخص شده و نوع آنها را تشخیص ندادهاند.