مسمومیت ناشی از خوردن پیاز و سیر در سگها و گربهها یکی از رایجترین مسمومیتهاست. پیاز و سیر دو گیاه از جنس آلیوم هستند که متعلق به خانواده لیلیسه میباشند. این گیاهان از دیرباز در آشپزی و پزشکی مورد استفاده قرار میگرفتند و امروزه نیز در صنایع غذایی، دارویی و پزشکی مصارف بسیاری دارند.
تمام گونههای گیاه آلیوم و کلیه محصولات ساخته شده با این گیاهان میتوانند برای سگها و گربهها (و حتی تک سمیها و نشخوارکنندگان) سمی باشند. حتی گلهای این خانواده آلرژیک بوده و میتوانند التهاب پوستی ایجاد کنند، به طوری که گونههایی از این گیاه از توجه خاصی در علم سم شناسی برخوردار هستند.
مواردی که باعث مسمومیت در سگها و گربهها میشود:
- پیاز
- سیر
- موسیر
- تره فرنگی
این گیاهان در هر حالتی (خام، پخته، پودر شده، خشک شده و …) خاصیت سمی خود را برای دام کوچک و حتی دام بزرگ حفظ میکنند. لازم به ذکر است که دامهای کوچک بیشتر مستعد مسمومیت با این گیاهان بوده و در این میان گربهها حساستر از بقیه هستند، ولی به دلیل سختگیری بیشتر در انتخاب غذا نسبت به سگها، کمتر به این مسمومیت دچار میشوند.
این گیاهان حاوی موادی به نام ارگانوسولفوکسایدها میباشند که مهمترین آن ها، آلکیل سیستئین سولفوکسایدها هستند. هر نوع آسیب فیزیکی به این گیاهان مانند خرد کردن، جویدن و… باعث تبدیل این مواد به کمپلکسهایی از ترکیبات ارگانیک سولفوردار میشود که بسیاری از این مواد مسئول طعم، بو و خواص دارویی این گیاهان هستند. این ترکیبات پس از خورده شدن از دیواره دستگاه گوارش جذب شده و پس از متابولیزه شدن به اکسید کنندههای قوی تبدیل میشوند که در حقیقت از این مرحله به بعد سمیت این مواد آغاز میشود.
وقتی تجمع این مواد در بدن حیوان آن قدر زیاد شوند که سیستمهای آنتی اکسیدانی بدن توان مقابله با تمامی آن ها را نداشته باشند، به دیواره سلولی گلبولهای قرمز خون آسیب وارد میکنند و باعث تخریب این سلولهای خونی و ایجاد کم خونی در حیوان میگردند. به این نوع کم خونی، کم خونی همولیتیک از نوع هینز بادی میگویند (تشکیل اجسام هینز در لبه گلبولهای قرمز لیز شده در گربه مبتلا به مسمومیت با پیاز).
علائم مسمومیت با پیاز و سیر در سگها و گربهها
این مسمومیت به طور معمول ۱ تا ۲ روز پس از خوردن مقدار کافی از این گیاه (در سگها ۱۵ تا ۳۰ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و در گربهها ۵ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) ظاهر میشود.
علائم قابل رویت در حیوان
ضعف، درد در ناحیه شکم، بیاشتهایی، ضربان قلب نامنظم، سختی در تنفس، اسهال، افسردگی، زردی در مخاطات و ادرار کدر(متمایل به قرمز).
علائم آزمایشگاهی قابل توجه شامل
وجود هموگلوبین در ادرار (هموگلوبینوریا)، افزایش هموگلوبین در پلاسما(هموگلوبینمیا)، افزایش بیلی روبین در پلاسما(بیلی روبینمیا) و وجود قالبهای ادراری هموگلوبین یا هموسیدرین در توبولهای کلیوی (قالبهای تشکیل شده از رسوب هموگلوبین یا همو سیدرین در لولههای ادراری).
تمامی این مشکلات به دلیل خاصیت تخریب کنندگی این مواد بر روی بافتها و به خصوص سلولهای قرمز خون میباشد که باعث تخریب هموگلوبین موجود در ساختمان گلبولهای قرمز شده و در نتیجه عمل انتقال اکسیژن که توسط هموگلوبین صورت میگیرد، دچار اختلال میشود.
درمان مسمومیت با پیاز و سیر در سگها و گربهها
مسمومیت با گونههای جنس آلیوم مشخصا از طریق گرفتن شرح حال بیمار از صاحب حیوان و نیز تاریخچه آن (مخصوصا در مورد غذای خورده شده)، علائم کلینیکی و در نهایت تائید میکروسکوپی وجود کمخونی همولیتیک از نوع هینزبادی صورت میپذیرد.
این بیماری باید از بیماریهایی مانند مسمومیت با استامینوفن، بنزوکائین، ویتامین K3 ، دی متیونین، نفتالین، روی و مس تفریق داده شود. درمان اختصاصی برای این مسمومیت وجود ندارد و درمانها به صورت حمایتی هستند.
درمان در ابتدا از طریق پاکسازی دستگاه گوارش و از بین بردن منشاء اصلی گیاه در معده با ایجاد یک استفراغ القایی توسط دامپزشک صورت میگیرد، ولی این امر زمانی میسر است که حیوان حداکثر تا ۲ ساعت بعد از خوردن گیاه یا خوراک حاوی گیاه (البته به مقدار سمی) به دامپزشکی ارجاع داده شود. سپس از قرصهای زغال فعال شده (Activated charcoal) به صورت خوراکی میتوان استفاده کرد تا باقیمانده مواد سمی را تا حد امکان غیرفعال کرده و از سمیت آن ها کم نماید.
در حیوانات با مسمومیت حاد میتوان از انتقال خون همراه با اکسیژن رسانی کافی (به دلیل تنگی نفس حاد) استفاده کرد. زمانی که حیوان به دلیل اسهال و استفراغ زیاد دچار کم آبی شده، یا موقعی که عوارضی چون وجود خون در ادرار مشاهده میشود، دامپزشک میتواند از مایع درمانی داخل وریدی توسط یکی از مایعهای کریستالوتیدی همراه با تجویز ویتامین E(به عنوان آنتی اکسیدان) استفاده نماید. از استیل سیستئین که ضد سم اختصاصی در مسمومیت با استامینوفن میباشد نیز میتوان استفاده کرد.
رعایت کردن رژیم غذایی مناسب و سازگار با ساختار فیزیولوژی بدن حیوان، از ارکان مهم در نگهداری حیوان خانگی بوده و بسیار آسان تر و کم هزینه تر از هر درمانی میباشد. بنابراین باید توجه داشت که در رژیم غذایی حیوان خانگی استفاده مقدار کمی پیاز و یا سیر جهت از بین بردن بوی نامطلوب گوشت سفید و قرمز مشکلی را برای حیوان ایجاد نمی کند ولی برای تغذیه حیوان نباید از مقادیر زیاد پیاز، سیر، تره فرنگی و یا موسیر استفاده نمود و نیز باید توجه داشت که همیشه محل نگهداری این مواد در خانه دور از دسترس حیوان باشد.
یک دیدگاه
ممبر تلگرام
خیلی بدر بخور بود